TEMAT TYGODNIA: Po 123 latach Holandia będzie mieć króla!

Temat Dnia

Wszyscy przewidywali, że moment ten wkrótce nadejdzie, ale kiedy w poniedziałek 28 stycznia 2013 roku holenderska Królowa Beatrix (w j. polskim używa się również tłumaczenia jej imienia, Beatrycze), ogłosiła, że zamierza abdykować, wielu Holendrów nie kryło zaskoczenia. Trwająca ponad trzy dekady epoka Królowej Beatrycze dobiega końca, nadchodzi czas Króla Wilhelma-Aleksandra. Co się zmieni?

W poniedziałkowe popołudnie do holenderskich mediów przeciekła niepotwierdzona informacja: Królowa ma zapowiedzieć abdykację. Kiedy dwór potwierdził, że o 19,00 Królowa przemówi – mowę monarchini transmitowały wszystkie kanały holenderskiej telewizji publicznej i obejrzało ją na żywo ponad siedem milionów Holendrów – stało się jasne: to nie plotka, coś jest na rzeczy.

Zmiana warty

- Z wielkim przekonaniem 30 kwietnia tego roku przekażę władzę królewską mojemu synowi, Księciu van Oranje – zapowiedziała Beatrycze w krótkim, niezbyt emocjonalnym przemówieniu. [całość tekstu – czytaj w ramce]. Zaraz po niej wystąpił premier Mark Rutte, który w imieniu obywateli podziękował Królowej za ponad 32 lata sprawowania zaszczytnej funkcji.

Tym sposobem w Holandii kończy się pewna epoka. Księżniczka Beatrycze stała się królową 30 kwietnia 1980 roku. Zastąpiła na tym stanowisku swoją mamę, Królową Julianę. Podobnie jak w 2013 roku Beatrycze, Juliana wówczas także abdykowała.

To już pewna holenderska tradycja: kiedy monarcha osiąga sędziwy wiek, usuwa się w cień i oddaje władzę – w Holandii zresztą głównie symboliczną – swemu następcy. Również babcia Beatrycze, Królowa Wilhelmina, abdykowała. Stało się to w 1948 roku. Wilhelmina jest prawdziwą rekordzistką wśród holenderskich monarchów: na tronie zasiadała od 1890 do 1948 roku. Czyli 58 lat! Przez pierwszych osiem lat była jednak niepełnoletnia i władzę dzieliła z Królową-regentką Emmą, swoją matką.

Beatrycze zamyka „kobiecy” okres holenderskiej monarchii. Książę Wilhelm-Aleksander, który królem stanie się 30 kwietnia tego roku, będzie pierwszym od 123 lat Królem Niderlandów. Przejmie schedę po prababci Wilhelminie, babci Julianie i matce Beatrycze.

Inne czasy, nowy król

Wielu spodziewało się, że książę po zaprzysiężeniu przyjmie imię Wilhelm IV, nawiązując do pierwszych trzech Wilhelmów, którzy rządzili Holandią w XIX wieku. Wilhelm-Aleksander postanowił jednak pozostać przy swoim obecnym imieniu. Męski etap holenderskiej monarchii trwać będzie jedno pokolenie: książę – od 2002 roku w związku małżeńskim z piękną Argentynką Maximą Zorreguietą – ma trzy córki: Amalię, Alexię i Ariane. Następczynią króla Wilhelma-Aleksandra będzie najstarsza z nich, obecnie dziesięcioletnia Amalia.

Oczywiście będzie tak, jeśli instytucja monarchii się utrzyma. Mimo, że część Holendrów lubi sobie ponarzekać na rodzinę królewską, a wiele mediów z pasją wytyka „Pomarańczowym”, ile utrzymanie dworu kosztuje holenderskiego podatnika, holenderska monarchia ma się całkiem dobrze i cieszy się dużym poparciem. Więc kilka dekad powinna jeszcze przetrwać, można przewidywać.

Duża w tym zasługa odchodzącej Królowej, której udało się uniknąć większych skandali i która godnie reprezentowała Holandię zagranicą. Po tym, gdy niedawno jeszcze mocniej ograniczono polityczne wpływy monarchy, pełni on obecnie w Holandii głównie funkcje reprezentacyjne. Pragmatyczni Holendrzy widzą monarchię jako dobry produkt: pałace i uroczystości związane z monarchią przyciągają turystów, a król(owa) odbywając liczne podróże zagraniczne zabiera ze sobą przedstawicieli holenderskiego biznesu, którzy dzięki temu nawiązują ważne kontakty i podpisują intratne kontakty.  

Beatrycze zarzucano nawet czasem, że jest zbyt rzeczowa i pozbawiona emocji. Jednak w kraju kupców i handlarzy taki pragmatyczny styl bycia ma więcej zwolenników niż przeciwników. Podobnie  będzie pewnie w przypadku jej syna i przyszłego króla. Wilhelm-Aleksander, który w czasach studenckich lubił nocne zabawy (uzyskał nawet przydomek „Prins Pils”, Książę Piw), w ostatnich latach mocno się ustatkował. Książę działa intensywnie w ruchu olimpijskim oraz zajmuje się tematyką gospodarki wodnej. Z nieco nieokrzesanego i fajtłapowatego młodzieńca stał się przykładnym mężem i ojcem, angażującym się w ważne społecznie inicjatywy.  Inteligenta, piękna i tryskająca energią żona u jego boku oraz trójka sympatycznych córeczek-blondynek jeszcze bardziej poprawiły jego wizerunek. Maxima od kilku lat jest najpopularniejszą wśród Holendrów członkinią rodziny królewskiej.

Amsterdam szykuje się na wielkie święto

Holandię czeka zatem spokojna, zaplanowana i uroczysta zmiana na stanowisku głowy państwa. Amsterdam spodziewać się może pod koniec kwietnia najazdu turystów oraz koronowanych głów z całego świata. Do najważniejszych uroczystości dojdzie w Pałacu Królewskim (Het Koninklijke Paleis) oraz kościele Nieuwe Kerk. Oba budynki znajdują się w centrum Amsterdamu, przy placu Dam.

Zważywszy na kryzysowe czasy, zarówno przedstawiciele dworu jak i rządu zapowiedzieli, że uroczystości będą stosunkowo skromne i pozbawione przepychu. Otwartym pytaniem pozostaje to, czy w Amsterdamie dojdzie do protestów. Kiedy Beatrycze 30 kwietnia 1980 roku przejmowała władzę w mieście doszło do zamieszek. Protestowali głównie młodzi, lewicowi Holendrzy, których denerwował brak mieszkań i zła sytuacja gospodarcza. Ich hasłem było „Geen woning, geen kroning” („Nie ma mieszkań, nie będzie koronacji”). Dziś nastroje są jednak spokojniejsze, a młodzież mniej skora do protestów – więc powtórki z 1980 roku raczej nie będzie.  

Po zaprzysiężeniu Wilhelma-Aleksandra zmieni się również tytuł, jakim posługuje się jego żona. Maxima z księżniczki stanie się Królową. Brzmi to logicznie, ale nie jest to wcale takie oczywiste. W Holandii istnieje tradycja, wedle której w przypadku żeńskiego monarchy mąż pozostawał nadal jedynie księciem. Dlatego mąż Królowej Beatrycze, książę Klaus, nigdy nie mógł nazywać siebie „Królem”. W przypadku męskiego następcy trony, zasada ta jednak nie obowiązuje: od 30 kwietnia 2013 roku Holendrzy będą mieli i króla, i królową.

Łukasz Koterba