Słowo dnia: Stad

Słowo dnia

Jest nim Amsterdam i Rotterdam, ale też (przynajmniej w teorii…) niewielkie Staverden, Bronkhorst, czy Eembrugge. Stad, czyli po niderlandzku miasto.

W Holandii pojęcie miasta jest z prawnego i administracyjnego punktu widzenia mało istotne. Najważniejszą jednostką samorządu terytorialnego jest gemeente, czyli gmina. A zatem zarówno wielki Amsterdam, jak i malutka kilkutysięczna gmina to przede wszystkim gemeente.

Podział na stad (miasto) i dorp (wioska, wieś) oczywiście też istnieje, ale ma on głównie charakter historyczny i nieoficjalny. Za miasta uznaje się te miejscowości, które kiedyś (np. w średniowieczu) uzyskały prawa miejskie.

Niektóre małe miejscowości, liczące obecnie tylko kilkudziesięciu czy kilkuset mieszkańców, teoretycznie mogą się określać mianem miasta - bo właśnie w średniowieczu uzyskały prawa miejskie. Takimi „miastami” są więc liczące po kilkadziesiąt mieszkańców Staverden (prowincja Geldria, około 30 mieszkańców!) i Eembrugge (prowincja Utrecht).

Z drugiej strony niektóre „młode” miejscowości, jak np. Hoofddorp, mają w nazwie słowo wioska (dorp), więc należałoby je uznać za wieś. Tyle, że w gminie Hoofddorp (dosłownie: Główna Wieś) mieszka już prawie 80 tys. ludzi...

Można więc powiedzieć, że w „wiosce” Hoofddorp mieszka około 2,7 tys. razy więcej ludzi niż w „mieście” Staverden!

Słowo stad ma w języku niderlandzkim rodzajnik określony de (mówiąc więc o konkretnym mieście, powiemy de stad). Liczba mnoga stad jest nieregularna: steden. Mamy więc „een stad” (jedno miasto), ale „twee steden” (dwa miasta).

Największe miasta Holandii to Amsterdam, Rotterdam, Haga, Utrecht i Eindhoven. Niektórzy twierdzą, że Haga (która w średniowieczu nie uzyskała praw miejskich) to nadal „największa wioska Holandii”, ale to raczej żartobliwe ujęcie sprawy.

Już od średniowiecza obecność różnorakich instytucji w Hadze (np. sądów) wskazywała bowiem na to, że było to miasto, a na początku XIX w. nadano jej „honorowy tytuł miasta”. Od tego czasu w oficjalnych dokumentach często pojawiało się określenie „stad ‘s Gravenhage”, czyli „miasto Haga” (‘s Gravenhage to historyczna nazwa miasta). Trudno więc dziś uważać, że licząca ponad pół miliona mieszkańców Haga to wioska…

Więcej słów dnia

09.09.2024 Niedziela.NL // fot. Wolf-photography / Shutterstock.com

(łk)