Słowo dnia: Allochtoon

Słowo dnia

„Nierdzenny” mieszkaniec danego kraju lub obszaru, osoba „obcego” pochodzenia, przedstawiciel ludności „napływowej”, osoba z obojgiem rodziców urodzonych za granicą – w przeszłości różne holenderskie instytucje różnie definiowały słowo allochtoon, a obecnie używa się go coraz rzadziej.

W listopadzie 2016 r. rada naukowa WRR działająca przy holenderskim rządzie zarekomendowała zaprzestanie używania w oficjalnych dokumentach określeń allochtoon i autochtoon (LINK Słowo dnia: Autochtoon). Także Główne Biuro Statystyczne CBS zrezygnowało z używania tych określeń.

Według rady WRR słowo allochtoon jest niedokładne i stygmatyzujące. Słowo to pochodzi z greki i jest złożeniem dwóch słów: obcy i ziemia. Chodzi więc o kogoś, kto przybył „z obcej ziemi” lub na obcej dla siebie ziemi przebywa. Także w polskim języku naukowym istnieje określenie alochton, używane np. przez socjologów. Oznacza ono osobę, która nie jest rdzennym mieszkańcem danego kraju lub regionu.

Według definicji prestiżowego słownika języka niderlandzkiego Van Dale słowem allochtoon określać można osoby, urodzone w innym kraju niż kraj zamieszkania, albo których rodzice urodzeni byli w innym kraju. Definicja CBS była jeszcze szersza: wystarczyło, by tylko jeden z rodziców urodził się poza Holandią, by zasłużyć na określenie allochtoon.

Złośliwi wskazywali, że przy takiej definicji duża część holenderskiej rodziny królewskiej okazałaby się alochtonami (żona obecnego króla pochodzi z Argentyny, a jego ojciec i dziadek byli Niemcami).

W języku potocznym allochtoon ma często jeszcze szersze zastosowanie. Niektórzy określają tym słowem imigrantów, mieszkańców Holandii niewładających sprawnie językiem niderlandzkim czy wszystkie osoby o innym niż biały kolorze skóry.

Niektórzy krytycy używania słowa allochtoon wskazywali właśnie na pewien stygmatyzujący, generalizujący, być może nawet dyskryminujący charakter tego słowa. Tak rozumiany allochtoon to ten obcy, „kolorowy”, źle mówiący po niderlandzku, nieprawdziwy, gorszy obywatel Holandii.

Od 2016 r. CBS i inne instytucje państwowe zamiast słowa allochtoon używają określenia personen met een migratieachtergrond (osoby pochodzenia migracyjnego). Takie wyrażenie jest w opinii CBS bardziej precyzyjne i neutralne niż allochtoon.

Dodatkowo CBS dzieli grupę personen met een migratieachtergrond na dwie podgrupy: ludzi pochodzących z szeroko rozumianego Zachodu (westerse achtergrond) i osoby niezachodniego pochodzenia (niet-westerse achtergrond).

Zachód w tej definicji traktować trzeba bardziej w kategoriach kulturowych i cywilizacyjnych niż geograficznych. CBS za Zachód uznaje całą Europę (ale bez Turcji), Amerykę Północną, Australię i Oceanię, a także Japonię i Indonezję. Włączenie Japonii do tej grupy wiąże się z wysokim („zachodnim”) poziomem życia w tym kraju, a Indonezji – z historią (Indonezja przez wiele lat była holenderską kolonią). Cała reszta świata, a więc Afryka, Ameryka Południowa, Azja (z wyjątkiem Japonii i Indonezji) i Turcja należy według CBS do „nie-Zachodu”.

Według rady WRR najlepiej używać jeszcze precyzyjniejszych określeń, na przykład złożeń Turkse Nederlanders (tureccy Holendrzy), albo definiować osoby obcego pochodzenia poprzez motywy ich przyjazdu, jak to jest w określeniach economische migranten (migranci ekonomiczni), asielmigranten (uchodźcy) albo arbeidsmigranten (migranci przyjeżdżający za pracą, imigranci zarobkowi) – opisywał dziennik „Trouw”.

Słowo allochtoon nie zniknęło całkowicie z języka niderlandzkiego, ale dziś używa się go rzadziej niż jeszcze kilka czy kilkanaście lat temu. Osoby przywiązujące duże znaczenie do poprawności politycznej raczej go unikają. Także w oficjalnych dokumentach i w głównych mediach nie mówi się już o autochtonach i alochtonach. W języku potocznym i nieoficjalnym te określenia nadal jednak funkcjonują.

Wszystkie słowa dnia znajdą Państwo TUTAJ.

15.12.2020 Niedziela.NL // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)