Emerytury w Holandii – czy i ile dostanę?

Życie w Holandii

Jeśli zamierzasz w Holandii zostać na dłużej lub na stałe, wiedza na temat tego „jak to jest z emeryturami” w tym kraju jest bardzo istotna. Czas leci szybko i warto wiedzieć, na czym się stoi, aby w przyszłości nie żałować, ponieważ o czymś się zapomniało lub coś się zaniedbało. Jak to więc jest z tymi emeryturami w Holandii? Jak jest skonstruowany ten, według niektórych, „najlepszy system emerytalny na świecie”? I na co mogą liczyć Polacy mieszkający w Holandii? Oto kilka informacji o systemie emerytalnym w Holandii.

Biuro Mercer, przygotowujące międzynarodowy ranking systemów emerytalnych, już kilkakrotnie uznawało holenderski system za najlepszy na świecie; Niedziela.NL pisała o tym m.in. TUTAJ.

Czy tak pozytywna ocena holenderskiego systemu jest uzasadniona – na ten temat zdania są oczywiście podzielone. Jedno jest pewne: wiedza na temat tego, jak system ten jest skonstruowany i co to dla Ciebie oznacza, nie zaszkodzi.

W skrócie: holenderski system emerytalny opiera się na trzech filarach. Pierwszym jest emerytura państwowa AOW przysługująca każdemu mieszkańcowi Holandii, drugim ewentualna  dodatkowa emerytura opłacana w dużym stopniu przez pracodawcę, a trzecim dobrowolne ubezpieczenie emerytalne, które każdy zainteresowany może dodatkowo zawrzeć.

Poniżej omówienie każdego z tych filarów. (Tekst ten jest długi, ale mógłby być i dziesięć razy dłuższy, a temat i tak nie zostałby wyczerpany. Systemy emerytalne to w prawie każdym kraju skomplikowana sprawa, a każda indywidualna sytuacja jest inna, więc proszę potraktować poniższy artykuł jako zbiór podstawowych, ogólnych informacji).

FILAR PIERWSZY – AOW

Pierwszym, podstawowym filarem holenderskiego systemu emerytalnego jest tzw. świadczenie AOW.

Co to jest AOW?

AOW to skrót od Algemene Ouderdomswet, ustawy uchwalonej dekady temu i gwarantującej seniorom tzw. emeryturę państwową. Początki systemu AOW sięgają okresu po drugiej wojnie światowej i wielu Holendrów uważa to świadczenie za jeden z filarów niderlandzkiego państwa opiekuńczego.

Kto ma prawo do AOW?

Idea przyświecająca twórcom AOW była prosta: każdy senior mieszkający w Holandii, bez względu na to czy i jak długo pracował oraz ile zarabiał, powinien po uzyskaniu wieku emerytalnego mieć prawo do podstawowej emerytury państwowej, równej dla wszystkich i pozwalającej mu na godne dalsze życie.

To więc taka podstawowa emerytura „na przeżycie”. Zarówno sowicie opłacany bankier, który przez 40 lat pracy zawodowej co miesiąc odprowadzać musiał wysokie składki na AOW, jak i wielodzietna matka, która przez całe życie była gospodynią domową, nigdy nie pracowała i nie odprowadzała żadnych składek, będą mieć prawo do emerytury AOW tej samej wysokości (pod warunkiem, że mieszkali przez taki sam okres w Holandii). 

Kto zajmuje się wypłacaniem AOW?

Obliczeniem wysokości oraz wypłacaniem AOW zajmuje się rządowy bank ubezpieczeń społecznych Sociale Verzekeringsbank (SVB). Na stronie SVB znajdziemy wiele informacji na temat AOW: TUTAJ.

Ile wynosi wiek emerytalny w Holandii?

Mieszkańcy Holandii żyją coraz dłużej, więc kilka lat temu – podobnie jak w Polsce – podjęto decyzję o odejściu od ówczesnego wieku emerytalnego, który wynosił 65 lat (i dla kobiet, i dla mężczyzn). Co roku jest on obecnie podwyższany o kilka miesięcy i w 2023 r. - 67 lat.

Na tym nie koniec. Począwszy od 2021 r. wiek emerytalny będzie dostosowywany do średniej długości życia. Ponieważ ta z roku na rok jest coraz wyższa, można się spodziewać dalszego podnoszenia wieku emerytalnego.

Wysokość wieku emerytalnego można sobie obliczyć tutaj (należy wpisać datę urodzenia): TUTAJ

Ile wynosi AOW?

Wysokość AOW jest co roku lekko modyfikowana, gdyż uzależniona jest od wysokości płacy minimalnej. Uzależniona jest też od sytuacji mieszkaniowej i życiowej, czyli tego, czy dana osoba ma męża/żonę/zarejestrowanego partnera/partnerkę i czy mieszkają wspólnie.

Całość AOW w przypadku osoby mieszkającej samotnie wynosiła (stan na 21 października 2023 r.) 1.458,15 euro brutto miesięcznie. Netto, w zależności od sytuacji fiskalnej danej osoby (np. tego, czy ma jeszcze jakieś inne dochody), oznacza to kwoty rzędu od 1.101,56 do 1.378,98 euro miesięcznie. 

W przypadku osoby mieszkającej z partnerem, który również jest już na emeryturze, wysokość pełnej kwoty tego świadczenia wynosi 993,16 euro brutto na osobę (od 750,91 do 939,24 euro netto na osobę w zależności od sytuacji).

Powyższe kwoty dotyczą osób, które mają prawo do pełnego świadczenia AOW, a zatem przez cały okres składkowy mieszkały lub pracowały w Holandii. (Więcej na ten temat w kolejnym pytaniu i odpowiedzi).

Szczegóły dot. kwot i poszczególnych sytuacji TUTAJ

AOW w przypadku obcokrajowców. Czy też dostanę?

Aby otrzymać (całość lub część) AOW nie trzeba mieć obywatelstwa holenderskiego. Nie trzeba także po przekroczeniu wieku emerytalnego mieszkać w Holandii. Każdy, kto w Holandii mieszka lub pracuje jest automatycznie ubezpieczony w systemie AOW, czytamy na stronie internetowej svb.nl. A zatem także Polacy mieszkający lub pracujący w Holandii.

Nie oznacza to oczywiście, że jeśli po 64 latach życia w np. Polsce przeprowadzisz się tuż przed osiągnięciem wieku emerytalnego do Holandii, to automatycznie otrzymasz emeryturę AOW w pełnym wymiarze. Nie, wysokość AOW oblicza się następująco: w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego bierze się pod uwagę 50 lat poprzedzających ten moment i za każdy rok pracy lub pobytu w Holandii dostaje się 2%.

PRZYKŁAD: Urodziłeś się np. w 1979 r., co oznacza, że twój wiek emerytalny wyniesie co najmniej 67 lat. Załóżmy optymistycznie, że wiek ten nie zostanie w międzyczasie podniesiony, a w Holandii przebywasz (jesteś oficjalnie zameldowany lub tu pracujesz) od 2009 r., czyli od ukończenia 30 roku życia. Pod uwagę bierzemy 50 lat poprzedzających moment osiągnięcia wieku emerytalnego, więc w tym przypadku będzie to okres od 17 do 67 roku życia. W Holandii jesteś, jak już założyliśmy, od 30 roku życia, więc twoim okresem składkowym będzie okres od 30 do 67 roku życia (czyli 37 lat; oczywiście pod warunkiem, że do 67 roku życia będziesz nieprzerwanie mieszkać lub pracować w Holandii). Otrzymane w ten sposób 37 lat składkowych mnożymy razy 2 %. Wynik: 74 %, czyli powinieneś dostać 74 % kwoty pełnego AOW. Jeśli spojrzeć na obecne stawki (dane z 2015 r.) oznaczałoby to w przypadku osoby mieszkającej samotnie € 824 brutto miesięcznie (74 % pełnej kwoty AOW).

Czy można sobie „dokupić” brakujące lata składkowe AOW?

Tak, SVB daje możliwość „wykupienia” brakujących lat składkowych. Jeśli chciałbyś więc w przyszłości po osiągnięciu wieku emerytalnego otrzymywać AOW w pełnym wymiarze, a nie jedynie np. 74% jak w powyższym przykładzie, możesz zwrócić się do SVB o „wycenę” brakujących lat składkowych i ewentualnie zdecydować się na zapłacenie tych składek za brakujące lata, po to by w przyszłości zagwarantować sobie AOW w pełnym wymiarze.

O tym, jakie należy spełnić warunki i jak wygląda ta procedura, przeczytasz dokładniej na stronie SVB: TUTAJ

Co jeśli moje AOW okaże się bardzo niskie?

Osoby, które w chwili przejścia na emeryturę mieszkają w Holandii, ale którym przysługuje jedynie niskie AOW (ponieważ np. długo mieszkały poza Holandią) i nie mają żadnych innych dodatkowych dochodów (np. z drugiego czy trzeciego filaru), ani dużego majątku, ani też nie mieszkają z inną osobą mogącą je wspierać finansowo, mogą otrzymać dodatkowe świadczenie, tzw. AOW-aanvulling („Dopełnienie AOW”). Chodzi o to, by dana osoba otrzymywała miesięcznie łączne świadczenie (AOW + AOW-aanvulling) o wysokości na poziomie dochodu minimalnego (minimuminkomen). Od 1 lipca 2021 r. kwota dochodu minimalnego wynosi, wraz z dodatkiem wakacyjnym, w przypadku osoby mieszkającej samotnie 1.199,98 euro miesięcznie.

Gdzie sprawdzić, ile dostanę emerytury AOW?

Jeśli zastanawiasz się, jak wygląda twoja sytuacja jeśli chodzi o przyszłą emeryturę AOW (ile lat składkowych mi już zaliczono? Ile to będzie oznaczać emerytury?, itp.), możesz to sobie sprawdzić online.

Należy wejść na stronę www.svb.nl i w prawym górnym rogu kliknąć na Mijn SVB i następnie zalogować się wpisując nazwę użytkownika i hasło DigiD.

Następnie w menu po lewej stronie należy kliknąć na Opbouw AOW-pensioen i wyświetlą ci się informacje na temat tego, ile lat składkowych AOW ci zaliczono oraz ile w związku z tym powinno wynieść twoje przyszłe świadczenie AOW. 

(Co to DigiD? Każdy, kto mieszka w Holandii i chce się kontaktować online z instytucjami rządowymi czy służby zdrowia powinien sobie wyrobić ten kod, gdyż jest on często wymagany przy logowaniu; więcej o DigiD tutaj: www.digid.nl, o DigiD można się zwrócić TUTAJ, trzeba podać m.in. numer BSN, nazywany kiedyś Sofinummer, oraz holenderski adres zamieszkania).  


FILAR DRUGI – DODATKOWA EMERYTURA (PRZEZ PRACODAWCĘ)

Co to jest ten drugi filar?

Drugim filarem są dodatkowe emerytury, finansowane głównie ze składek opłacanych przez pracodawcę (pensioenopbouw via de werkgever).

Czy każda osoba pracująca w Holandii jest ubezpieczona w drugim filarze?

Nie. Może się więc zdarzyć, że twój pracodawca nie odkłada składek na dodatkową emeryturę dla pracowników. Z kolei jeśli pracujesz na własny rachunek (np. jako jednoosobowa firma, tzw. zzp) to siłą rzeczy nie masz pracodawcy, który mógłby odkładać te składki. Zawsze jednak możesz zdecydować się na indywidualne dodatkowe ubezpieczenie emerytalne (patrz: filar trzeci).  

Według rządowej strony internetowej www.rijksoverheid.nl ok. 90% pracodawców uczestniczy w drugim filarze. W niektórych branżach pracodawcy są wręcz zobowiązani do oferowania pracownikom ubezpieczenia emerytalnego w ramach drugiego filaru.

Kto się składa na dodatkową emeryturę?

Podział jest zazwyczaj taki: 2/3 składek finansuje pracodawca, a 1/3 zatrudniony, czytamy na rządowej stronie www.rijksoverheid.nl. 

Co się dzieje ze składkami w drugim filarze?

Składki trafiają do funduszy emerytalnych (pensioenfondsen), które je inwestują. Funduszy takich jest w Holandii wiele, niektóre związane są z konkretną firmą, inne z branżą czy grupą zawodową (tutaj lista: www.pensioenfederatie.nl). Po przejściu na emeryturę ta dodatkowa emerytura z drugiego filaru będzie doliczana do emerytury podstawowej, czyli AOW. 

Ze względu na światowy kryzys gospodarczy, który wybuchł kilka lat temu, część funduszy emerytalnych wyraźnie ucierpiała. Dlatego zdecydowały się one np. na podniesienie składek, rezygnację z rewaloryzacji emerytur, a czasem nawet obniżenie wypłacanych już świadczeń. Funduszy jest jednak wiele, mają różnorakie strategie inwestowania, więc należy uważać z wyciąganiem ogólnych wniosków. Jeśli twój pracodawca opłaca składki na drugi filar, to pytania na temat przyszłej dodatkowej emerytury, możesz kierować bezpośrednio do funduszu, z którym związany jest twój pracodawca.  

Co jeśli pracuję dla agencji pośrednictwa pracy?

W przypadku osób pracujących dla agencji pośrednictwa pracy, tymczasowo zatrudnionych przez firmę payrollową albo czasowo oddelegowanych, pracodawcy odkładają składki na dodatkową emeryturę zazwyczaj w funduszu emerytalnym StiPP.

Na stronie StiPP znajdziemy dwie broszury w języku polskim z informacjami na temat dodatkowych emerytur w tym funduszu: w tzw. planie podstawowym (www.stippensioen.nl) i planie rozszerzonym (www.stippensioen.nl).   

Jak sprawdzić, czy jestem ubezpieczony w drugim filarze i ile ewentualnie dostanę dodatkowej emerytury?

Fundusze emerytalne są zobowiązane do regularnego informowania ubezpieczonych. Jeśli pracujesz w firmie, która opłaca składki na dodatkową emeryturę, powinieneś w związku z tym co roku otrzymać od funduszu dokument z informacją na temat szacunkowej wysokości przyszłej dodatkowej emerytury. Dokument ten nazywa się Uniform Pensioen Overzicht (Jednolity Przegląd Emerytalny), w skrócie UPO.

Jeśli wcześniej pracowałeś w innej firmie, która odprowadzała składki do innego funduszu emerytalnego, to informację od tego wcześniejszego funduszu, z którym nie jesteś już związany, ale który nadal zarządza twoimi dawnymi składkami, powinieneś dostawać raz na 5 lat.

Informacje na temat tego, ile wynieść ma twoja szacunkowa dodatkowa emerytura, znajdziesz również na stronie internetowej www.mijnpensioenoverzicht.nl. Aby się zalogować musisz użyć loginu i hasła DigiD.

Na tej stronie znajdziesz zbiorcze informacje na temat tego, jak wygląda twoja sytuacja jeśli chodzi o świadczenia z pierwszego (AOW) i drugiego filaru. Jeśli twój pracodawca nie odkłada na dodatkową emeryturę dla pracowników, zobaczysz dane dotyczące jedynie szacunkowej wysokości twojego świadczenia AOW (dane dostarczane przez Sociale Verzekeringsbank).

Czy mogę dostać całość dodatkowej emerytury za jednym razem?

Jeśli przewidywana dodatkowa emerytura, którą fundusz powinien zacząć ci wypłacać po osiągnięciu wieku emerytalnego, jest niższa niż 462,88 euro rocznie (stan na 2015 r.) istnieje taka możliwość. Z taką sytuacją spotkać się może wielu Polaków, którzy pracowali w Holandii jedynie przez krótki okres dla pracodawcy odprowadzającego składki na drugi filar, wobec czego nie zgromadzili w funduszu dużych środków. 

Jeśli się na to zdecydujesz, fundusz wypłaci całość zgromadzonej kwoty za jednym razem. Jest to na rękę i samemu funduszowi, i ubezpieczonemu, bo przecież wypłacanie dodatkowej emerytury w wysokości np. 3,17 czy 8,43 euro miesięcznie nie miałoby większego sensu…

Jak dostać całość dodatkowej emerytury za jednym razem (np. w przypadku funduszu emerytalnego StiPP)?

W przypadku osób, których pracodawca odprowadzał składki do funduszu emerytalnego StiPP (fundusz emerytalny dla osób pracujących w agencji pośrednictwa pracy, tymczasowo zatrudnionych przez firmę payrollową albo czasowo oddelegowanych) możliwość otrzymania całości emerytury za jednym razem istnieje, jeśli spełni się dwa warunki, czytamy na stronie internetowej StiPP (www.stippensioen.nl).

Jeden z tych warunków już wspomnieliśmy (dodatkowa emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego musi być niższa niż 497.27 euro rocznie, stan na 2020 r.). Drugi brzmi: od chwili ostatniej wpłaty składki do funduszu minąć muszą co najmniej dwa lata.

Często fundusze, jeśli spełnione są oba warunki, same zwracają się do ubezpieczonych z propozycją wykupienia (afkoop) ich emerytury za jednym razem. Ze względu np. na to, że mieszkasz poza Holandią (ponieważ np. wróciłeś do Polski), może się jednak zdarzyć, że nie dostaniesz listu z taką propozycją.

W takiej sytuacji możesz się sam zwrócić o wypłacanie ci tych pieniędzy. Jeśli więc od dwóch lat lub dłużej lat nie pracujesz już w Holandii (lub nadal tu pracujesz, ale dla firmy nieodprowadzającej składki do funduszu StiPP), a twój wcześniejszy pracodawca (np. agencja pracy) odprowadzał składki do StiPP, to – jeśli twoja dodatkowa emerytura miałaby niższa niż 497.27 euro rocznie – możesz zwrócić się do StiPP z wnioskiem o wypłacenie ci tych pieniędzy już teraz. Można to zrobić online, za pośrednictwem formularza kontaktowego na stronie StiPP: www.stippensioen.nl. Podobnie wygląda to w przypadku wielu innych funduszy.       

FILAR TRZECI – DODATKOWA EMERYTURA (INDYWIDUALNA)

Trzecim filarem są różnego rodzaju dodatkowe, indywidualne ubezpieczenia emerytalne. Istnieją różne typy tych ubezpieczeń (lijrente, koopsompolis, levensverzekering), a odkładanie pieniędzy na taką dodatkową indywidualną emeryturę jest stymulowane przez rząd ulgami podatkowymi.

Trzeci filar jest najmniej popularny, a na ten rodzaj oszczędzania na emeryturę decydują się zazwyczaj osoby dobrze zarabiające, które mogą sobie pozwolić na odprowadzanie dodatkowych, comiesięcznych składek.

Także jeśli nie jest się zatrudnionym u jakiegoś pracodawcy (a zatem nie ma się filaru drugiego), ale pracuje się na własny rachunek, np. jako firma jednoosobowa, można zdecydować się na takie dodatkowe ubezpieczenie emerytalne. Wszystko po to, by po uzyskaniu wieku emerytalnego nie być skazanym jedynie na świadczenie AOW.

Oczywiście poza tymi możliwościami zdecydować się też można na zwyczajne oszczędzanie na stare lata, poprzez np. odkładanie regularnie pieniędzy na koncie oszczędnościowym, czy zakładanie długoletnich lokat oszczędnościowych, itp.

Jedno jest pewne: o emeryturze w Holandii warto pomyśleć już teraz. Nawet jeśli masz 25 czy 40 lat i czeka cię jeszcze wiele lat pracy oraz nie wiesz jeszcze, czy i jak długo pozostaniesz w tym kraju. Dlatego warto sprawdzić na stronie www.svb.nl swoje ewentualne przyszłe świadczenie AOW (pierwszy filar), a na stronie www.mijnpensioenoverzicht.nl (albo pytając swojego pracodawcę lub przeglądając ewentualne listy otrzymane od funduszu emerytalnego), sprawdzić czy i na jaką dodatkową emeryturę (drugi filar) możesz liczyć. To nic nie kosztuje, a warto już teraz pomyśleć o tym, z czego będziesz żyć po ukończeniu 65 czy 67 roku życia.

Więcej informacji o emeryturach w Holandii znajdą Państwo m.in. na stronach:
www.rijksoverheid.nl
www.svb.nl

15.08.2015 Łukasz Koterba Niedziela.NL, ostatnia zmiana 21.10.2023