Życie w Holandii: Mieszkanie socjalne. Jak je zdobyć?

Życie w Holandii

Wynajęcie mieszkania w Holandii nie jest tanie, szczególnie w dużych miastach. Osoby legalnie przebywające w tym kraju i z nie za wysokimi zarobkami mogą ubiegać się o mieszkanie socjalne (sociale huurwoning). W przypadku popularnych miast liczyć się trzeba z długim okresem oczekiwania.  

Mieszkania socjalne są w Holandii zazwyczaj własnością spółdzielni (korporacji) mieszkaniowych (tzw. woningcorporaties). Aby uzyskać mieszkanie socjalne należy spełnić odpowiednie warunki.

Warunki ubiegania się o mieszkanie socjalne

- Należy zapisać się w spółdzielni mieszkaniowej działającej na terenie gminy lub regionu, w którym chce się zamieszkać. Spółdzielni mieszkaniowych w Holandii jest wiele, więc najpierw należy sprawdzić, która z nich jest aktywna w regionie, w którym dana osoba szuka mieszkania. Jeśli w danym regionie działa kilka spółdzielni, to zazwyczaj istnieje jedna organizacja rozdzielająca mieszkania na tym terenie (np. woningnet.nl). Więcej na ten temat poniżej („Zapisanie się do spółdzielni mieszkaniowej”).

- Należy spełniać warunki dotyczące dochodów. Spółdzielnie są zobowiązane do wynajmowania mieszkań przede wszystkim osobom z niższymi dochodami. Obecnie co najmniej 80% wszystkich mieszkań z korporacji trafiać musi do osób lub gospodarstw domowych z zarobkami w wysokości maksymalnie 40.024 euro brutto rocznie (kwota z 2021 r.). Spółdzielnie mogą też (choć nie muszą) wynająć 10% mieszkań gospodarstwom domowym z dochodami na poziomie 40.024 - 44.655 euro brutto rocznie oraz 10% mieszkań gospodarstwom domowym z dochodami powyżej 39.874 euro brutto rocznie. Największe szanse na znalezienie mieszkania socjalnego mają więc osoby z dochodami do 44.655 euro brutto rocznie.

- Czasem korporacje wymagają również dokumentu „huisvestingsvergunning” („pozwolenie na zakwaterowanie”), który uzyskać można w urzędzie gminy. Gmina może wymagać od osób chcących uzyskać ten dokument, by te udowodniły, że już mieszkają, pracują lub uczą się w miejscu, w którym chcą się ubiegać o mieszkanie socjalne. Część z korporacji mieszkaniowych przyznaje bowiem mieszkania jedynie tym osobom, które już w jakiś sposób związane są z danym regionem lub gminą. 

- Korporacje mogą postawić również dodatkowe warunki w przypadku konkretnych mieszkań: niektóre są przeznaczone jedynie dla jedno- czy dwuosobowych gospodarstw domowych (ze względu na mały metraż) albo wyłącznie dla seniorów, jeszcze inne (np. te z bardzo niskim czynszem) tylko dla osób z naprawdę niskimi dochodami, itp. Podobnie jest w przypadku mieszkań droższych, o które często mogą ubiegać się jedynie osoby z nieco wyższymi dochodami. Osobom samotnym z dochodami do 22.100 euro brutto rocznie korporacje mogą odmówić wynajęcia mieszkań z czynszem wyższym niż 586,68 euro miesięcznie. Gospodarstwom domowym składającym się z co najmniej dwóch osób i z łącznymi dochodami niższymi niż 30.000 euro brutto rocznie korporacje mogą odmówić wynajęcia mieszkań droższych niż 628,76 euro miesięcznie.

Zapisanie się do spółdzielni mieszkaniowej

Nie trzeba mieć holenderskiego obywatelstwa, by móc ubiegać się o mieszkanie socjalne. Obcokrajowcy – na przykład z Polski – legalnie przebywający na terenie Holandii również mogą powalczyć o tego rodzaju mieszkanie.

Wiele korporacji mieszkaniowych jest związanych z organizacją Woningnet.nl. Współpracuje ona z około 100 spółdzielniami i ma kilkanaście regionalnych wersji. Jeśli ktoś szuka mieszkania socjalnego w Amsterdamie i okolicach, powinien zapisać się do Woningnet Stadsregio Amsterdam (www.woningnetregioamsterdam.nl) – a następnie uzbroić się w cierpliwość, bo na mieszkanie w stolicy czekać trzeba często nawet kilkanaście lat.

Do której spółdzielni się zapisać, jeśli szukasz mieszkania socjalnego w…:
…Amsterdamie – Woningnet Stadsregio Amsterdam www.woningnetregioamsterdam.nl
…Utrechcie – Woningnet Stadsregio Utrecht - www.woningnetregioutrecht.nl
…Groningen - www.woningnetgroningen.nl
(Pozostałe regiony „obsługiwane” przez Woningnet: www.woningnet.nl)
…Hadze - www.woonnet-haaglanden.nl
…Rotterdamie - www.woonnetrijnmond.nl

Do korporacji można zapisać się za pośrednictwem Internetu. Zazwyczaj wiąże się z tym pewna opłata. W Hadze jest to 12,50 euro rocznie, a w Rotterdamie 10 euro rocznie. W Amsterdamie zapisując się należy jednorazowo zapłacić 50 euro, a następnie 8 euro za każdy kolejny rok. 

Niektóre spółdzielnie mieszkaniowe zajmują się również sprzedażą mieszkań. O tym, jak tanio kupić mieszkanie od korporacji w Rotterdamie, przeczytają Państwo TUTAJ

Szukanie mieszkania

Po zapisaniu się do odpowiedniej spółdzielni użytkownik może reagować na ogłoszenia zamieszczane online przez korporację. W dużych spółdzielniach co tydzień pojawia się nawet kilkadziesiąt nowych mieszkań, a użytkownik – w zależności od zasad stosowanych przez spółdzielnię – może zareagować np. na dwa ogłoszenia tygodniowo. Większość mieszkań przyznawanych jest na podstawie czasu oczekiwania (choć są też mieszkania z losowania czy mieszkania bez kolejki dla osób w trudnej sytuacji życiowej – o tym w dalszej części tekstu).

Im dłużej dana osoba jest zapisana w korporacji, tym większa szansa otrzymania mieszkania. Jeśli ogłoszenie w sprawie danego mieszkania zaowocowało np. 200 reakcjami, to kandydat z najdłuższym okresem oczekiwania będzie najwyżej na liście osób, które będą mogły zaakceptować to mieszkanie. Korporacje zazwyczaj zapraszają osoby, które znalazły się najwyżej na liście kandydatów, by zobaczyły dane mieszkanie. Bywa więc tak, że na przykład dziesięciu kandydatów z najdłuższym okresem oczekiwania, którzy zareagowali na daną ofertę, jest zapraszanych na wspólne oglądanie mieszkania. Osoby te następnie deklarują, czy nadal są zainteresowane tym lokum. Jeśli więc kandydaci numer 1 i 2 zrezygnują, a kandydat numer 3 wyrazi zgodę, to wtedy mieszkanie zostanie przyznane kandydatowi numer 3. Oczywiście pewność co do otrzymania mieszkania ma się dopiero wtedy, gdy spółdzielnia sprawdzi dostarczone przez kandydata dokumenty, dotyczące na przykład dochodu, sytuacji rodzinnej czy aktualnego miejsca zamieszkania. 

Czas oczekiwania

Niektóre regiony Holandii są bardziej popularne od innych, niektóre gminy mają do dyspozycji wiele mieszkań socjalnych, inne mniej… Wszystko to – podobnie jak sytuacja osobista poszukującego lokum (dochody, wielkość gospodarstwa domowego) – wpływa na czas oczekiwania na mieszkanie socjalne.

Pomijając wyjątkowe sytuacje (patrz poniżej: „Mieszkania bez kolejki” i „Mieszkania z losowania”), w przypadku najpopularniejszych miejsc (np. Amsterdam, Utrecht) na mieszkanie trzeba czekać czasem nawet i po kilkanaście lat. Jeśli dana osoba przewiduje, że nie będzie w najbliższej przyszłości wiele zarabiać, a będzie chciała znaleźć mieszkanie w którejś z popularnych gmin, to zaleca się, by zapisała się do spółdzielni jak najszybciej. Czas oczekiwania to podstawowe kryterium decydujące o tym, komu dane mieszkanie zostanie przydzielone (jeśli oczywiście dana osoba spełnia warunki dotyczące dochodów, wielkości gospodarstwa domowego itp.).

W mniej popularnych gminach – na przykład w mniejszych miejscowościach poza Randstad (Amsterdam-Rotterdam-Haga-Utrecht) – mieszkanie socjalne można uzyskać szybciej; czasem nawet po kilku, czy kilkunastu miesiącach czekania. Z analizy przeprowadzonej przez telewizję RTL w 2015 roku wynikało, że najdłużej na mieszkanie socjalne czekano w Purmerend (średnio 21 lat), Amsterdamie Centrum (17 lat) i Hoofddorpie (17 lat), ale już w regionach takich jak Nieuw Lekkerland czy Ede Veldhuizen były to „tylko” 3 lata. Metoda obliczeniowa zastosowana przez RTL spotkała się z dużą krytyką i według części ekspertów w rzeczywistości realny czas oczekiwania jest w wymienionych gminach krótszy. Dokładne ustalenie jak długo w poszczególnych regionach trzeba czekać na mieszkanie jest więc trudne. Najlepiej samemu trochę „pogooglować” i poszukać informacji dotyczących średniego czasu oczekiwania na mieszkanie w gminie, w której szuka się lokum.    

Mieszkania „bez kolejki”

Niektóre osoby mogą uzyskać mieszkanie socjalne dużo szybciej niż pozostali oczekujący. Jest tak w przypadku osób spełniających pewne warunki (tzw. „urgentiecriteria”). Takimi warunkami mogą być: choroba, sytuacja rodzinna (np. obecne mieszkanie jest za ciasne dla licznej rodziny), wiek (np. obecne mieszkanie jest nieprzystosowane do podeszłego wieku lokatora) czy daleki dojazd do pracy.

Mieszkania z losowania

Aby dać szansę (i nadzieję) na mieszkanie również osobom, które zapisane są w spółdzielni od niedawna, niektóre z korporacji mieszkaniowych przydzielają (niewielką) część mieszkań również w drodze losowania. Jest tak na przykład w Amsterdamie, Hadze czy Rotterdamie. W przypadku mieszkań rozdzielanych w ten sposób nie ma znaczenia, jak długo dana osoba jest zapisana w spółdzielni. Szanse w losowaniu osoby, która zapisała się miesiąc temu i osoby, która zapisana jest już od 10 lat, są takie same.

Ponieważ mieszkań z losowania nie jest wiele, to w przypadku popularnych miast liczba chętnych bywa bardzo duża. Na przykład w Amsterdamie nierzadko na mieszkanie z losowania reaguje po 2000-3000 osób. Aby otrzymać takie mieszkanie, trzeba mieć sporo szczęścia. Ale na przykład w Rotterdamie zdarza się, że o mieszkanie z losowania ubiega się jedynie kilkudziesięciu kandydatów. Wtedy szanse na szczęśliwy finał losowania (dokonywanego przez komputer) są znacznie większe. Także w Amsterdamie bywa i tak, że o mieszkanie z losowania ubiega się na przykład „jedynie” około 200 osób – ale wtedy są to najczęściej mieszkania w mało popularnej dzielnicy Amsterdam-Zuidoost i ze stosunkowo wysokim czynszem.   

Wysokość czynszu

Maksymalny czynsz za mieszkanie socjalne wynosi w 2021 roku 752,33 euro miesięcznie. Mieszkanie z „gołym” czynszem (czyli bez wliczonych opłat) wyższym niż ta kwota nie może mieć statusu mieszkania socjalnego. Czynsz za mieszkania socjalne waha się zazwyczaj pomiędzy 500 a 750 euro miesięcznie. W przypadku osób z najniższymi dochodami (osoba samotna maksymalnie 22.100 euro brutto rocznie, wieloosobowe gospodarstwo domowe maksymalnie 30.000 euro rocznie) korporacje powinny w 95% przypadków wynajmować im mieszkania z czynszem w wysokości maksymalnie 586,68 euro miesięcznie (osoba samotna) lub 628,76 euro miesięcznie (wieloosobowe gospodarstwo domowe). Wysokość czynszów to trochę loteria: w Amsterdamie zdarza się na przykład, że duże mieszkanie socjalne w dobrej dzielnicy ma czynsz ok. 500 euro, a mniejsze mieszkanie socjalne w gorszej części miasta – 650 euro. W obu przypadkach jest to jednak znacznie mniej niż koszt wynajęcia podobnego mieszkania na wolnym rynku. 

Po uzyskaniu mieszkania socjalnego liczyć się trzeba z pewnymi dodatkowymi wydatkami. Mieszkania są zazwyczaj nie tylko bez mebli, ale też np. bez odpowiedniej podłogi. Nowi mieszkańcy muszą więc zainwestować w odnowienie mieszkania: położenie podłogi, pomalowanie ścian, zakup i dostawę mebli, itp.

Dodatek do czynszu huurtoeslag

Kto mało zarabia i mieszka w mieszkaniu socjalnym ze stosunkowo wysokim czynszem, może ubiegać się o dodatek do czynszu, tzw. huurtoeslag. O huurtoeslag mogą ubiegać się tylko osoby wynajmujące mieszkania z czynszem maksymalnie 752,33 euro miesięcznie. Jednocześnie dochody tych osób nie mogą być za wysokie. Wysokość dodatku huurtoeslag uzależniona jest m.in. od czynszu, dochodów i wielkości gospodarstwa domowego.  

Dofinansowanie czynszu (huurtoeslag)

02.01.2016 Niedziela.NL, aktualizacja 08.08.2021

(łk)