KULTURA: Polski dramat w Hadze

Kultura / Rozrywka

Jak wygląda życie polskich imigrantów w Holandii? Jakie przeżywają dramaty, w czym szukają pocieszenia, o czym marzą? Takie pytania postawił sobie pisarz i dramatur Grzegorz Bartos z Radomia, autor sztuki „Nadzy i martwi”. W miniony weekend sztukę można było zobaczyć w Hadze.

Święto wyzwolenia, obchodzone w Holandii 5 maja, to dzień, kiedy kwestie wolności i zniewolenia stają się tematem wielu dyskusji. Właśnie tego dnia uczestnicy dużej imprezy w centrum Hagi – pełnej koncertów, dyskusji, przedstawień – mogli udać się do haskiego teatru Theater aan het Spui, by zobaczyć co wolność i zniewolenie oznaczają w przypadku polskich imigrantów, mieszkających w Holandii. 

I choć przygotowane przez amatorską polską grupę teatralną Angelus Hagenum przedstawienie w reżyserii Izabeli Pacholec dalekie było od profesjonalnej inscenizacji – aktorzy odczytywali swe kwestie z trzymanych w dłoniach tekstów, w role męskie wcieliły się kobiety, a niderlandzki szóstki aktorek nie zawsze był zrozumiały – to sztukę uznać należy za ważny głos w dyskusji na temat polskiej imigracji w Holandii.

Choć z pewnością nie jest to głos, z którym identyfikuje się większość polskich imigrantów w Holandii. Tak sztukę Bartosa opisano na stronie radiowej Trójki (w 2011 roku dramat został zrealizowany jako słuchowisko w ramach Teatru Polskiego Radia):
„Dramat ukazujący skrajną, patologiczną sytuację emigrantów zarobkowych z Polski. Grupa czterech mężczyzn, mieszkająca w warunkach przez siebie określanych jako "warunki dla obywateli trzeciej lub nawet czwartej kategorii", jest przykładem ludzi, którzy dla pieniędzy są w stanie dać się upodlić i zdegradować.
Ubóstwo mieszkaniowe, materialne jest jednak konsekwencją ubóstwa duchowego bohaterów, dla których jedyną rozrywką i urozmaiceniem ich nędznego życia jest alkohol i prostytutki. Nieznajomość języka, wynikająca z lenistwa i ignorancji oraz zupełny brak zainteresowania tym, co kraj ma do zaoferowania oprócz pieniędzy, powoduje, że życie bohaterów to ciągła wegetacja. Nawet praca, po którą rzekomo przyjechali nie jest dla nich wartością”.

Oglądając „Nagich i martwych” w haskim teatrze można było odnieść wrażenie, iż obraz „polskiego imigranta” zarysowany przez Bartosa pokrywa się w wyobrażeniem tych Holendrów, którzy w polskich imigrantach widzą jedynie zdegenerowanych, prymitywnych pijaków. Dramat Bartosa nie demaskuje stereotypów, ale jedynie je potwierdza.

Mocno zarysowane postaci bohaterów, żywy, brutalny język i sprawne poruszanie się autora na granicy komunizmu i tragizmu, pokazują, że autor „Nagich i martwych” zna się na dramaturgicznym rzemiośle. Sposób pokazania życia w „polskim hotelu robotniczym w Dordrechcie”, ze wszystkimi kliszami i stereotypami z tym związanymi (alkohol, zdrady, brak moralności, degeneracja, przekleństwa, kradzieże, itp.), pokazują z kolei, ze Bartosowi nie udało się wznieść ponad powierzchowne, stereotypowe wyobrażenie życia polskiego imigranta w Holandii.  

„Pytaniem, które musi postawić sobie czytel­nik, jest pytanie o moż­liwość powrotu do Pol­ski – pisała o Nagich i martwych Beata Paszkowska na www.bookznami.pl – Być albo nie być tych ludzi to wrócić albo – skoczyć (z bal­konu hotelowego na dziewiątym piętrze). Życie w hotelu jest „zawieszeniem”, stanem pośred­nim między jed­nym a drugim, nie­wolą. To dramat o nie­mocy wyrwania się z tego piekła”.

Autor dramatu, Grzegorz Bartos, zadebiutował w 1996 roku opowiadaniem „Sen Tomasza Okrutny”, opublikowanym w czasopiśmie Brulion. Jest autorem kilku powieści („Czapki z głów”, „Anarchiści”, „Rozdział zamknięty”) oraz sztuk teatralnych, m.in. „Hazardziści” czy „Wszyscy jesteśmy grubasami”. Jego ostatnia sztuka, „Nadzy i martwi” właśnie, znalazła się w finale trzeciej edycji konkursu Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna. 

Sztuka Bartosa została przetłumaczona na niderlandzki przez Izabelę Pacholec i Dianę Grudzińską. Książeczkę z tekstem dramatu w języku polskim i niderlandzkim opublikowało wydawnictwo KANTOR KULTURA (Radom 2012).

Pełen tekst dramatu Bartosa (w języku polskim) znajdziemy tutaj:
http://raportfestival.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=62:grzegorz-bartos-qnadzy-i-martwiq&catid=7:lista-sztuk&Itemid=27

ŁK, Niedziela.NL