Życie w Holandii: Zasiłek bijstand - zasady, wysokość i... obowiązki

Życie w Holandii

Zasiłek bijstand przysługuje w Holandii ludziom pozbawionym dochodów, którzy nie mają prawa do zasiłku dla bezrobotnych WW lub innego świadczenia, które pozwoliłoby im się utrzymać.

Bijstand to rodzaj zapomogi społecznej, wypłacanej mieszkańcom Holandii, których nie stać na opłacenie rachunków i zrobienie podstawowych zakupów. Główne warunki, które należy spełnić, by uzyskać to świadczenie wymieniono między innymi na rządowej stronie internetowej rijksoverheid.nl. Są następujące:

- należy mieszkać na stałe w Holandii oraz mieć albo holenderskie obywatelstwo, albo pozwolenie na pobyt w tym kraju (obywatele państw Unii Europejskiej, w tym Polski, mogą przebywać w Holandii bez uzyskiwania specjalnych pozwoleń)

- mieć co najmniej 18 lat

- nie przebywać aktualnie w więzieniu lub w areszcie

- nie mieć prawa do innego świadczenia, pozwalającego na utrzymanie się

- mieć bardzo niskie dochody lub nie mieć ich w ogóle

- nie mieć zbyt wielkiego majątku

Za niskie dochody uznaje sią te poniżej tzw. normy bijstand (bijstandsnorm). To swego rodzaju minimum socjalne. Kwotę tę ustala się dwa razy do roku na podstawie płacy minimalnej. Dzieje się tak na początku stycznia i na początku lipca.

Istnieją dwie główne normy bijstand: dla jednoosobowego gospodarstwa domowego i dla par mieszkających razem. W obu przypadkach chodzi o ludzi w wieku co najmniej 21 lat.

Od 1 stycznia 2024 r. norma bijstand dla jednoosobowego gospodarstwa domowego wynosi 1.283,83 euro. Jeśli dana osoba ma dochód niższy niż ta kwota, to dostanie tyle zasiłku bijstand, by łączny dochód wyniósł co najmniej 1.283,83 euro.

Przykład: Mieszkający samotnie 40-letni mężczyzna ma miesięczny dochód na poziomie 700 euro. W ramach bijstand może więc dostać 583,83 euro, bo wtedy jego łączny dochód wyniesie 1.283,83 euro, czyli tyle, ile norma bijstand. Jeśli mężczyzna ten nie miał w ogóle żadnego dochodu, to może dostać pełną kwotę bijstand (1.283,83 euro). Jeśli jego miesięczny zarobek to 1.300 euro, to nie ma prawa do bijstand, bo jego dochód jest wyższy niż minimum socjalne.

Norma bijstand dla pary mieszkającej razem (ślub nie jest konieczny) to od 1 stycznia 2024 r. 1.834,04 euro. Jeśli łączny dochód obu tych osób jest niższy niż ta norma, to zasiłek bijstand uzupełni ten dochód do poziomu minimum socjalnego 1.834,04 euro.

Przykład: Para mieszka razem, on ma dochód miesięczny 1.200 euro, ona nie ma żadnego dochodu. Para ta może więc dostać 634,04 euro świadczenia bijstand. Jeśli para ta w ogóle nie ma dochodów i spełnia wszystkie warunki związane z bijstand, to dostanie 1.834,04 euro tego świadczenia. Jeśli on zarabia 1.200 euro, a ona 700 euro, to para ta nie może ubiegać się o bijstand, bo jej łączne dochody (1.900 euro) są wyższe niż minimum socjalne dla pary (1.834.04 euro).

Jeśli w danym gospodarstwie domowym są więcej niż dwie dorosłe osoby, to norma bijstand jest odpowiednio wyższa. Dla trzyosobowego gospodarstwa domowego jest to o 30% więcej niż norma bijstand dla dwuosobowego gospodarstwa domowego. Ta dodatkowa (trzecia) osoba musi mieć jednak co najmniej 27 lat (do 2023 r. wystarczyło co najmniej 21 lat).

Dla czteroosobowego gospodarstwa domowego jest to o 60% więcej, dla pięcioosobowego o 90% więcej itd. Także w tych przypadkach te dodatkowe osoby muszą mieć co najmniej 27 lat, by przełożyło się o na wzrost normy bijstand. Określając wielkość gospodarstwa domowego i wynikającą z tego normę bijstand nie bierze się pod uwagę nie tylko osób młodszych niż 27 lat, ale i np. współlokatorów wynajmujących za opłatą pokój oraz studentów mających prawo do stypendium socjalnego i pożyczek studenckich.

Osoby w wieku od 18 do 20 lat, nawet jeśli nadal mieszkają z rodzicami, mogą mieć prawo do własnego zasiłku bijstand. Minimum socjalne, jakie się stosuje do jego obliczenia, jest jednak niższe niż w przypadku osób w wieku co najmniej 21 lat. Poza tym zakłada się, że młodym biednym mogą finansowo pomóc rodzice. Tylko jeśli nie ma takiej możliwości (bo np. dochody rodziców są zbyt niskie), można liczyć na bijstand.

Mieszkańcy Holandii w wieku od 21 do 27 lat mają prawo do zasiłku bijstand już w normalnej wysokości, ale tylko wtedy, gdy nie mogą kontynuować nauki. Jeśli jeszcze się uczą lub studiują, mają bowiem prawo do innych świadczeń socjalnych, przysługujących uczniom i studentom z niskimi dochodami (studiefinanciering).

Aby mieć prawo do zasiłku bijstand, nie można mieć wielkiego majątku. Jeśli ktoś ma wiele oszczędności albo drogie nieruchomości, to powinien wykorzystać te środki do utrzymania się, a nie wyciągać rękę po publiczne pieniądze - zakłada holenderski rząd. Za majątek uznaje się posiadane oszczędności i cenne dobra pomniejszone o ewentualne kredyty. W tym rachunku nie bierze się pod uwagę wartości ewentualnego mieszkania własnościowego.

Jeśli osoba mieszkająca samotnie ma majątek większy niż 7.575 euro (stan na 2024 r.), to nie ma prawa do świadczenia bijstand. W przypadku rodziców samotnie wychowujących dzieci, par i wieloosobowych gospodarstw domowych tą granicą jest 15.150 euro (czyli dwa razy więcej).

Ludzi, posiadających mieszkanie własnościowe, obowiązuje dodatkowe ograniczenie. Jeśli wartość nieruchomości pomniejszona o ewentualny kredyt hipoteczny obciążający tę nieruchomość jest większa niż 63.900 euro (stan na 2024 r.), to nie ma się prawa do standardowego zasiłku bijstand. Gmina może jednak przyznać takiej osobie bijstand w formie pożyczki. Jeśli wartość nieruchomości pomniejszona o kredyt hipoteczny jest mniejsza niż 63.900 euro i dana osoba spełnia pozostałe warunki, to może się ubiegać o bijstand.

Aby uzyskać zasiłek bijstand, należy się zwrócić do urzędu gminy lub skorzystać ze strony werk.nl. Po wypełnieniu wniosku urzędnicy ustalają, czy dana osoba ma prawo do tego świadczenia i w jakiej wysokości.

Zasiłek bijstand w zamyśle powinien być jedynie czasową pomocą finansową dla ludzi, których sytuacja finansowa się bardzo pogorszyła. Holenderskie prawo nakłada na osoby dostające bijstand szereg obowiązków. Celem jest zmotywowanie ludzi na zasiłku do działania i poprawy własnej sytuacji finansowej, np. poprzez znalezienie pracy czy podniesienie kwalifikacji.

Osoba z zasiłkiem bijstand jest więc zobowiązana do aktywnego szukania pracy. Gmina może zażądać od niej np. zgłoszenia się do biura pośrednictwa pracy. Jeśli zaoferowana zostanie jej praca, nie może odmówić. Mieszkaniec Holandii z bijstand musi być gotów dojeżdżać w sumie nawet 3 godziny dziennie do pracy. Jeśli w okolicy nie ma szans na pracę, gmina może wymagać od takiej osoby przeprowadzenia się w inne miejsce, gdzie szansa na zatrudnienie jest większa.

Ludzie z zasiłkiem bijstand muszą być gotowi do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Gmina może też zażądać od nich nieodpłatnej pracy na rzecz lokalnej społeczności. Należy stawiać się na umówione z urzędnikami spotkania i informować o postępach w szukaniu pracy i ewentualnych zmianach w sytuacji finansowej. Jeśli osoba otrzymująca bijstand nie będzie współpracować z urzędem lub będzie unikać szukania pracy, to zasiłek może zostać zmniejszony lub całkowicie wstrzymany.

Od osób otrzymujących bijstand wymaga się również przynajmniej podstawowej znajomości języka niderlandzkiego. Jeśli osoba taka nie jest w stanie wykazać, że zna niderlandzki na podstawowym poziomie, może być skierowana na test sprawdzający znajomość języka.

Jeśli wynik egzaminu będzie negatywny, gmina ma prawo wymagać, by osoba taka zaczęła się uczyć niderlandzkiego. Jeśli mimo to osoba ta nie podejmie trudu nauki języka, to zasiłek bijstand może zostać obniżony: przez pierwsze pół roku o 20%, a przez kolejne pół roku o 40%. Po roku wypłata zasiłku może zostać całkowicie wstrzymana.

W przypadku ludzi w wieku emerytalnym i z dochodami poniżej minimum socjalnego obowiązują inne zasady. Takie osoby nie dostają zasiłku bijstand, ale inne świadczenie (AIO).

Istnieje też coś takiego jak bijzondere bijstand, czyli zasiłek przyznawany przez gminę w wyjątkowych sytuacjach na pokrycie niespodziewanych kosztów. Może tu chodzić np. o koszty związane z przeprowadzką, pogorszeniem się stanu zdrowia czy opieką nad dziećmi. Takie wsparcie można otrzymać tylko wtedy, gdy jest ono niezbędne i nie ma się wystarczających środków finansowych, by pokryć nieoczekiwane wydatki z własnej kieszeni.

10.03.2024 Niedziela.NL // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)