Czy lampy LED mogą uszkodzić wzrok?

Technologie / Nauka

Wokół lamp LED krąży wiele mitów, które powtarzają przede wszystkim osoby sceptycznie nastawione do takiego oświetlenia. Tymczasem światło LED-owe, podobnie jak każde inne źródło światła, jest bezpieczne dla wzroku pod warunkiem spełnienia określonych wymagań technicznych. Spróbujmy obalić kilka stereotypów i rozwiać wątpliwości dotyczące popularnych ledówek.

Blue light hazard, czyli ryzyko uszkodzenia siatkówki światłem niebieskim, to najpopularniejszy straszak związany z nowoczesnymi źródłami światła LED. Jest to mit, ponieważ promieniowanie niebieskie wchodzi w skład widma zarówno światła dziennego, jak i światła wytwarzanego sztucznie.

Światło niebieskie jest niezbędne do życia, reguluje zegar biologiczny i procesy zachodzące w organizmie człowieka. Coraz więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach oświetlonych sztucznym światłem, dlatego światło niebieskie emitowane przez lampy jest oczywiście niezbędne. Szczególnie dobrze nadają się do tego celu lampy LED - głównie ze względu na dużą elastyczność rozwiązań.

Istota problemu leży więc w tym, czy używamy lamp LED, które zostały wyprodukowane zgodnie z wymaganiami technicznymi gwarantującymi jakość światła i bezpieczeństwo dla wzroku.

Sedno sprawy

Jeśli wystąpił problem z negatywnym wpływem lamp LED na wzrok, to polega on wyłącznie na tym, że producent nie dotrzymał wymagań zgodnie z obowiązującym prawem i wprowadził na rynek produkt niebezpieczny – mówi Narcyza Barczak-Araszkiewicz, dyrektor Generalny Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego Pol-Lighting.

Lampy LED nie zagrażają naszym oczom, jeśli są wykonane zgodnie z normami technicznymi, w tym dotyczącymi bezpieczeństwa fotobiologicznego (PN-EN 62471:2010). Zgodność lamp z tymi wymaganiami chroni nasz wzrok przed wysoką jaskrawością (luminancją) i nadmierną ekspozycją na światło niebieskie. Prawo nakłada na producenta obowiązek spełnienia norm. Przed wprowadzeniem lamp do obrotu, wytwórca wykonuje badania laboratoryjne, żeby potwierdzić, że lampy są bezpieczne dla użytkownika. Fakt ten odnotowuje w deklaracji zgodności (deklaracja producenta). Sprzedawcy hurtowi i detaliczni powinni żądać okazania deklaracji zgodności oraz wyników badań laboratoryjnych. Wszystko po to, aby upewnić się co do bezpieczeństwa i deklarowanej jakości lamp.

Konsumencka rzeczywistość

Rynkowa rzeczywistość nie sprzyja konsumentom. W sklepach znajduje się dużo lamp LED niewiadomego pochodzenia. Przeważają marki, które nie są identyfikowane z producentem, co najczęściej oznacza, że pod marką kryją się lampy od różnych producentów i o zróżnicowanej jakości. Przy zakupie lampy LED należy ją dokładnie obejrzeć, a także poprosić sprzedawcę o zaświecenie kilku różnych lamp. Może to pomóc w rozpoznaniu lamp, których wysoka jaskrawość wynika ze złej konstrukcji układu optycznego, a często z jego braku. W tego typu rozwiązaniach pojedyncze diody są bezpośrednio widoczne. Światło takiej lampy oślepia, a długookresowa ekspozycja prowadzi do uszkodzenia wzroku. Nadmierna ilość światła niebieskiego emitowana przez lampy LED może także wynikać z zastosowania złej jakości (taniego) luminoforu. Wytwarzanie światła barwy białej przez LED odbywa się na zasadzie konwersji luminoforowej, co w uproszczeniu oznacza mieszanie niebieskiego światła diody z żółtym światłem emitowanym przez luminofor. Efekt ten tworzy wrażenie światła białego. Zastosowanie taniego (o niskiej sprawności) luminoforu powoduje, że zbyt duża część światła niebieskiego wydostaje się z diody. Dobrej jakości luminofor stanowi duży udział w kosztach wytworzenia lampy LED i wpływa na cenę, po której Kowalski kupuje lampę.

Co można radzić?

Jakość i bezpieczeństwo optyczne oświetlenia są ważne dla naszego zdrowia, samopoczucia i wydajności pracy. Warto zadbać, aby kupowane przez nas lampy LED były dobrej jakości, co najmniej na poziomie gwarantowanym przez obowiązujące przepisy. Jak wybrać lampę LED, skoro jej zgodność z wymaganiami można sprawdzić tylko przy użyciu specjalistycznego sprzętu pomiarowego? W tej sytuacji istotą wyboru staje się zaufanie do doświadczenia i wiarygodności producenta. O wiarygodność powinni zabiegać też dystrybutorzy, wykorzystując narzędzia, które pozwalają im na sprawdzenie jakości sprzedawanego towaru. Także konsument powinien korzystać z prawa do reklamacji oraz prawa zgłoszenia do organów nadzoru rynku i ochrony konsumenta podejrzenia co do jakości czy bezpieczeństwa zakupionej lampy.

Związek Producentów Sprzętu Oświetleniowego „Pol-Lighting” www.pollighting.pl to ogólnopolska organizacja producentów branży oświetleniowej, która działa w oparciu o ustawę o organizacjach pracodawców z dnia 23 maja 1991r. Pol-Lighting zrzesza wiodących producentów źródeł światła i profesjonalnego sprzętu oświetleniowego. Związek działa na rzecz rozwoju innowacyjności i konkurencyjności sektora oświetleniowego. Firmy członkowskie Pol-Lighting zatrudniają w Polsce ponad 7000 osób i reprezentują ponad 50% profesjonalnego rynku oświetleniowego.

12.02.2016 NRM