Rok 2021 rokiem anomalii pogodowych. „Fale upałów, susza, pożary lasów i powodzie”

Pogoda

W 2021 roku Europa doświadczyła kolejnego roku anomalii klimatycznych: od intensywnych fal upałów, susz i powodzi, aż po pożary lasów i gwałtowne burze. W minionym roku padło wiele rekordów pogodowych w Europie, zaś naukowcy z UE sygnalizują, że za zmiany klimatyczne w dużej mierze odpowiedzialna jest działalność człowieka.

Według najnowszego raportu opublikowanego przez satelitarny program Unii Europejskiej do monitorowania globalnego ocieplenia Copernicus, Europa doświadczyła najcieplejszego lata w historii. Średnio latem 2021 roku temperatury były o 1,0°C wyższe niż te notowane od 1991 roku. W kilku krajach Europy zaobserwowano nowe rekordowe temperatury, podczas gdy w Europie Południowej okres pożarów był najintensywniejszy od 30 lat. W Hiszpanii odnotowano nowy, krajowy rekord temperatury w wysokości 47,0°C. Również Włochy odnotowały nowy rekord temperaturowy – czyli 48,8°C w mieście Syrakuzy na Sycylii. Fala upałów zeszłego lata trwała od dwóch do trzech tygodni, zaś w Krajach Śródziemnomorskich pożary lasów spaliły około 800 tys. hektarów ziemi.

W 2021 roku niektóre części Bałtyku i Morza Śródziemnego były wyjątkowo ciepłe. Temperatury w Bałtyku były o 5°C wyższe niż wynosi średnia z czerwca i lipca. W ciągu całego roku największy wzrost temperatury odnotowano na terenach wokół Morza Czarnego, południowo-wschodniej Europy i zachodniej Rosji. Pomimo rekordowych temperatur latem, 2021 rok był średnio ciepłym rokiem. W porównaniu z innymi latami tej dekady, miniony rok był nadal znacznie chłodniejszy. Temperatury wiosenne były niższe niż zwykle.

W Europie Zachodniej zeszłego lata odnotowano także rekordowe opady deszczu: w dniu 14 lipca 2021 roku rozpoczeły się tragiczne w skutkach powodzie, które ostatecznie doprowadziły do śmierci łącznie 200 Europejczyków. Z raportu wynika, że za niszczycielskie powodzie odpowiadają wysokie temperatury w Morzu Bałtyckim, które stworzyły powolny obszar niskiego ciśnienia, który przemieszczał się na wschód przez Europę. Wzgórza na granicy Belgii i Niemiec wymuszały przepływ powietrza w górę, schładzając ciepłe powietrze i powodując ekstremalne opady deszczu.

Intensywne opady deszczu doprowadziły do najwyższych poziomów wody w rzekach Moza i Ren. 46% głównych rzek i obszarów w okolicach Mozy i Renu doświadczyło najwyższego odpływu od 1991 roku.

Padły także inne rekordy meteorologiczne. W Irlandii, Wielkiej Brytanii, Czechach, Danii i Niemczech roczna prędkość wiatru była na najniższym poziomie od 1979 roku. Według Copernicusa, doprowadziło to do spadku produkcji energii wiatrowej w Europie.

Pomimo tego, że rok 2021 nie był najgorętszym rokiem w historii, raport Copernicus nadal podkreśla, że wyniki raportu potwierdzają obawy dotyczące globalnego ocieplenia. Od czasów sprzed epoki przemysłowej (1850-1900) średnie, pięcioletnie temperatury na świecie wzrosły o 1,2°C, 2,2°C w Europie i 3°C w Arktyce.

Istnieją obawy, że wzrost globalnych temperatur może doprowadzić do większej liczby anomalii pogodowych, takich jak powodzie i fale upałów. Porozumienie paryskie podpisane w 2015 roku stawiało sobie za cel „wstrzymanie” wzrostu średniej temperatury Ziemi „zdecydowanie poniżej 2°C” w porównaniu z epoką przedprzemysłową. Wyznaczony cel ma zostać osiągnięty zgodnie z zasadą równości i przy założeniu wspólnej, choć zróżnicowanej odpowiedzialności i według możliwości każdego, w zależności od kontekstu narodowego. Ponadto, Międzyrządowa Grupa Ekspertów Badających Zmiany Klimatu (IPCC) została „poproszona” o publikację w 2018 roku raportu na temat wpływu wzrostu temperatury o ponad 1,5°C oraz sposobów radzenia sobie z gazami cieplarnianymi, pozwalających na niedopuszczenie do większego wzrostu. Państwa, które podpisały porozumienie, mają aktualizować swoje zobowiązania co pięć lat.

Copernicus jest programem obserwacyjnym skoncentrowanym na sytuacji klimatycznej na całym świecie. Działa z ramienia Unii Europejskiej. Zbiera dane za pośrednictwem satelitów obserwacyjnych, spośród których niektóre zostały stworzone specjalnie na potrzeby działalności organu (np. satelity “Sentinel”).