Wiatraki w Holandii

Holenderskie ciekawostki

Tak bardzo kojarzą się z Holandią, że niektórzy Polacy „wiatrakami” nazywają nawet mieszkańców tego kraju. Holandia i wiatrak, to już od setek lat nierozłączna para.

Nie trzeba być długo w Holandii, by zauważyć, że czego jak czego, ale wiatru tu nie brakuje. Podobnie było i setki lat temu. Dlatego już w średniowieczu pojawiły się tu pierwsze wiatraki (typu koźlak).

W dawnych czasach, kiedy nie było jeszcze energii elektrycznej czy parowej, ludzie musieli radzić sobie w inny sposób. Do mielenia zbóż wykorzystywano młyny napędzane energią wodną. W Holandii również wody nie brakuje – szczególnie w południowej i wschodniej części o dostęp do rzek z wartkim prądem nie było trudno, więc powstawały tam kolejne młyny wodne. Pierwsza oficjalna pisemna wzmianka o młynie w Holandii (w okolicach Alkmaar) pochodzi z 1407 roku.

W północnej i zachodniej części kraju równie dobrze sprawdzały się młyny napędzane wiatrem, czyli wiatraki. Ze względu na płaskie ukształtowanie terenu oraz bliskość wybrzeża, gdzie często mocno wieje, ta część Holandii idealnie nadawała się do budowy kolejnych wiatraków. Tym bardziej, że mieszkańcy tych terenów od zarania dziejów walczyli z wodą i próbowali wyrywać jej kolejne tereny (tzw. poldery). Uzyskiwanie polderów to jednak zajęcie czasochłonne i przede wszystkim energochłonne. Sprytni Holendrzy szybko uznali, że do pompowania wody z osuszanych jezior czy stawów świetnie nadają się wiatraki. Jeden żywioł (wiatr) wykorzystywano więc, by walczyć z innym żywiołem (wodą).   

W XVII i XVIII wieku w Holandii stawiano również młyny przemysłowe, w których uzyskaną z wiatru energię wykorzystywano do obróbki drewna, wytwarzania olejów i farb czy produkcji papieru. W XIX wieku na terenie Holandii znajdowało się około 10.000 młynów, z czego dużą część stanowiły wiatraki.

Kiedy na przełomie XIX i XX wieku dostęp do energii parowej i elektrycznej był coraz łatwiejszy, wiele z holenderskich wiatraków i młynów straciło rację bytu. W minionym stuleciu ponad 9.000 z nich zostało zlikwidowanych lub zniszczonych (np. w wyniku pożarów). W 1923 roku założono w Holandii stowarzyszenie De Hollandsche Molen (Holenderski Młyn), stawiające sobie za cel ochronę tych historycznych młynów, a w szczególności charakterystycznych dla Holandii wiatraków.   

Obecnie w Holandii jest około 1.200 wiatraków. Najsłynniejsze z nich to te w miejscowości Kinderdijk, które co roku przyciągają tysiące turystów. 19 historycznych wiatraków w Kinderdijk, służących do pompowania wody z okolicznych terenów, w 1997 roku wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.   

Listę wiatraków w Holandii można znaleźć między innymi
w bazie danych wiatraków (MolenDatabase.nl)
lub na stronie wikipedii - Lijst van windmolens in Nederland (j.niderlandzki lub j.angielski).

09.05.2016 Niedziela.NL // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)