Odszedł pisarz i publicysta Aleksander Rowiński

Kultura / Rozrywka

Ur. 9 marca 1931 w Częstochowie, zm. 20 listopada 2021 w Inowrocławiu.

Pisarz, publicysta, reporter, wydawca. Od 1961 członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od 1975 członek Związku Literatów Polskich, w latach 1990-98 członek Prezydium Zarządu Głównego. Absolwent IV Liceum Ogólnokształcącego im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie (1950), następnie dziennikarstwa na UW (1953). W 1954–1957 dziennikarz „Dziennika Zachodniego”, później autor tekstów dla pism: „Po prostu”, „Perspektywy”, „Przemiany”, „Prawo i Życie”, „Życie Literackie”, „Kultura”. W latach 1955-63 był członkiem Klubu Krzywego Koła, zwanego kolebką opozycji politycznej PRL. Był współtwórcą polskiej szkoły reportażu. Pomysłodawca i współredaktor książkowej serii „Ekspres reporterów”, która w latach 80. XX w. była jednym z najpoczytniejszych tytułów w Polsce. „Ekspres reporterów” został zamknięty w 1981 przez władze komunistyczne po wydaniu tomu „Osiemnaście długich dni” - o strajku w Stoczni Gdańskiej. W latach 1982–1983 redaktor naczelny pisma „Przegląd Tygodniowy”, później związany z miesięcznikiem „Kontrasty”. W latach 1984-87 współtworzył wiele formatów dla Telewizji Polskiej TVP 2. W roku 1987 założył w Warszawie wydawnictwo Oficyna Literatów „Rój”, nawiązując do tradycji przedwojennego wydawnictwa Melchiora Wańkowicza. Przez dekadę wydawał i był redaktorem naczelnym „Kaleidoscope” – pokładowego pisma Polskich Linii Lotniczych LOT.

Autor bestsellerowych książek, m.in.: „Pod biało-czerwoną banderą” (1966), „Anioły Warszawy” (1969), „Świat się kończy” (1972), „W lepszym towarzystwie” (1975), „Szpakami karmieni” (1978, razem ze Stefanem Kozickim), „Tamci żołnierze” (1979), „Cofnij wskazówkę zegara” (1980), „Otruć czy pokochać” (1985, wyd. pod pseudonimem Alex Rovin).

W XXI wieku popularność przyniosły mu książki reportażowe: „Dreszczowce zamku Dunajec”, „Opowieści pana Franciszka i o panu Franciszku”, „Przeklęte łzy słońca”, „Pod klątwą kapłanów” – o historii ucieczki przed konkwistą ostatnich Inków z Ameryki Południowej do Niedzicy. Był pierwszym badaczem historii Inków w Polsce, a jego rola w odkryciu tego niezwykłego tematu jest stale podkreślana na Zamku w Niedzicy. Powieść historyczna „Pan Zagłoba”, poświęcona najbarwniejszej postaci „Trylogii” Henryka Sienkiewicza, stała się w pewnym sensie czwartą jej częścią.

Aleksander Rowiński był pierwszym – i jak dotąd jedynym – biografem żydowskiego bohatera czasów II wojny światowej, Szmula Zygielbojma. Pracy nad książką „Zygielbojma śmierć i życie” poświęcił wiele lat swojego życia, a obaj bracia Szmula – Fajwel i Ruven obdarzyli go zaufaniem i przyjaźnią. Książka miała dwa wydania (2000, 2004), została też przełożona na język niemiecki („Zygielbojms Reise”, fibre 2004, tłum. Agnieszka Karaś).

Autor scenariuszy do filmów: „Krótkie życie” (1976), „Inkowie” w Polsce (2005).

Ostatnie dwadzieścia lat życia spędził w Tarnowie nad Wisłą, gdzie był zaangażowany w edukację i ochronę pamięci o dziedzictwie historycznym i kulturowym rejonów Wilgi, Mazowsza – i Polski w ogóle. Był pomysłodawcą i współorganizatorem ogólnopolskiego konkursu „Pamięć nieustająca”, propagującego świadomość historyczną dzieci i młodzieży. W Tarnowie, z jego inicjatywy, na nadwiślańskiej skarpie powstała kaplica „Votum Aleksa” pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Niewielki, skromny budynek stał się architektonicznym wydarzeniem na skalę europejską.

Aleksander Rowiński był laureatem wielu nagród SDP, ZLP, w ostatnich latach m.in. nagrody im. Witolda Hulewicza.