KOBIETA: Dieta w ciąży

Kobieta

Jak istotny jest prawidłowy przebieg ciąży dla każdej kobiety nie trzeba mówić. Warto zastanowić się, na jakie elementy należy zwrócić uwagę w tym okresie. Dzisiaj proponujemy przeanalizować odżywianie.

Prawidłowe odżywianie kobiety w okresie poprzedzającym ciążę oraz podczas ciąży ma istotne znaczenie dla zapewnienia prawidłowego przebiegu ciąży, optymalnego rozwoju dziecka, jego zdrowia po urodzeniu, w pierwszych latach życia, a nawet w wieku dorosłym. Ogólne zasady żywienia kobiet w czasie ciąży nie różnią się zasadniczo od racjonalnej diety kobiety nie spodziewającej się potomstwa. W obu przypadkach kobiety powinny dbać, aby ich dieta była urozmaicona, pokrywała zapotrzebowanie organizmu na energię i wszystkie niezbędne składniki odżywcze (białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy, składniki mineralne) oraz tak rozplanować dzienną rację pokarmową aby poszczególne posiłki były spożywane regularnie (4-5 posiłków w ciągu dnia, w odstępach 2-3 godzinnych).

Okres ciąży cechują jednak pewne zmiany zachodzące w organizmie kobiety, a co się z tym wiąże, zmienia się zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze oraz energię. Okres ciąży wymaga również odpowiedniego doboru produktów spożywczych, zarówno jakościowego jak i ilościowego.

Po pierwsze w okresie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na białko. Zapotrzebowanie na ten składnik zwiększa się średnio o ok. 19% w stosunku do okresu przed ciążą (wzrost o ok. 7 gram dziennie). Ważna jest nie tylko ilość, ale również jakość spożywanego białka. Źródłem pełnowartościowego białka powinny być jaja, produkty mleczne, chude mięso, ryby. Białko jest niezbędne do budowy tkanek płodu, łożyska, powiększającej się macicy oraz do wytwarzania białek matczynej krwi, która znacznie zwiększa swoją objętość. W okresie ciąży zaopatruje bowiem nie tylko tkanki samej matki, ale także powiększoną macicę i łożysko.

W okresie ciąży zmienia się również zapotrzebowanie organizmu kobiety na kwasy tłuszczowe wielonienasycone (omega-3 i omega-6). Ich wzrost wynosi aż 50% w stosunku do diety kobiety nie będącej w ciąży. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone (omega-3) odgrywają ważną rolę w rozwoju mózgu i siatkówki oka u płodu. Są one szczególnie ważne w ostatnim trymestrze ciąży, gdyż wtedy właśnie następuje intensywny rozwój tych narządów. Wpływają również na masę urodzeniową dziecka i zapobiegają  przedwczesnemu porodowi. Źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych są ryby morskie oraz oleje np. sojowy, słonecznikowy.

Kolejnym ważnym składnikiem w diecie kobiety ciężarnej jest błonnik pokarmowy, którego źródłem są zboża pełnoziarniste, otręby pszenne, płatki owsiane, warzywa i owoce. Codzienna dieta kobiety w tym okresie powinna dostarczać 30g błonnika pokarmowego. Składnik ten w znacznym stopniu reguluje zaparcia, które są istotnym problemem kobiet spodziewających się dziecka.

W okresie ciąży wzrasta również zapotrzebowanie na witaminy rozpuszczalne w wodzie: witaminę C o ok. 13% (owoce cytrusowe, pomidory ziemniaki), witaminę B2 o ok. 33% (produkty mleczne, pełnoziarniste pieczywo), witaminę B6 o ok. 50% (ziarna pszenicy i żyta, drożdże, ryby), witaminę B12 o ok. 33% (jaja, produkty mleczne), kwas foliowy o ok. 55% (suche kiełki, soczewica, pomarańcze, pełnoziarniste pieczywo, buraki, brokuły, szpinak) oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: witaminę A o ok. 56% (marchew, szpinak, mleko, sery) i witaminę E o ok. 20% (oleje roślinne, mięso, mleko, sałata, ziarna zbóż, żółtko jaja). Kwas foliowy jest istotnym składnikiem w diecie kobiet w okresie przed ciążą oraz w pierwszych tygodniach ciąży, gdyż jego niedobór sprzyja powstawaniu wrodzonych wad układu nerwowego u płodu. Składnik ten chroni również  organizm kobiety przed porodem przedwczesnym oraz wystąpieniem niskiej masy urodzeniowej u dziecka.

Dla kobiet w okresie ciąży zmienia się także zapotrzebowanie na wiele składników mineralnych: wapń, wzrost o ok. 33% (mleko i przetwory mleczne), magnez o ok. 17% (płatki owsiane, kasza gryczana, otręby pszenne, zarodki pszenne), cynk o ok. 23% (mięso, mleko i jego przetwory, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, jaja), żelazo o ok. 44% (mięso wołowe, żółtko jaja, płatki owsiane, fasola, orzechy, szpinak) oraz jod o ok. 13% (sól spożywcza, wzbogacana jodkiem potasu). Wymienione składniki mineralne m.in. zapobiegają przedwczesnemu porodowi (wapń, magnez, żelazo, cynk, jod), umożliwiają prawidłowy rozwój masy kostnej dziecka (wapń), zmniejszają ryzyko małej masy urodzeniowej dziecka (magnez, żelazo, cynk), umożliwiają prawidłowe wytwarzanie krwi przez płód (żelazo), zapobiegają zaburzeniom rozwoju psychomotorycznego dziecka (jod) oraz umożliwiają prawidłowy rozwój układu immunologicznego (cynk).

Zapotrzebowanie energetyczne kobiet w pierwszym trymestrze ciąży nie zmienia się i  jest takie samo jak dla kobiet przed ciąża, wzrasta dopiero w II i III trymestrze ciąży ale jedynie o 300 kcal.

Głównym źródłem płynów w diecie kobiety ciężarnej, podobnie jak w diecie kobiety przed ciążą powinna być woda (1,5-2l dziennie). Jednak kobiety będące w ciąży powinny unikać picia kawy i mocnej herbaty, ze względu na zawartość kofeiny. Nie wskazane jest również picie napojów alkoholowych. Spożywanie nawet niewielkich ilości alkoholu może sprzyjać wadom rozwojowym płodu, a także komplikacjom podczas ciąży i porodu. Unikać należy również słodzonych napojów gazowanych typu cola, fanta, oranżada.

W czasie ciąży nie należy spożywać także serów pleśniowych, typu brie i camembert, ze względu na ryzyko zakażenia bakterią zwaną listeria, surowych jaj ze względu na ryzyko zakażenia salmonellą oraz surowego mięsa i ryb (źródło chorobotwórczych bakterii)

Należy pamiętać, iż dla prawidłowego rozwoju dziecka bardzo istotne znaczenie ma sposób żywienia kobiety zarówno w okresie poprzedzającym ciążę jak i w trakcie ciąży.

20.11.2012 (gbh)