Święta

Czwartek 14 marca 2024

Imieniny obchodzą
Afrodyzja, Afrodyzjusz, Afrodyzy, Bożeciecha, Eutychiusz, Ewa, Fawila, Jakub, Leon, Leona, Łazarz, Matylda, Piotr i Pamela.


Międzynarodowy Dzień Matematyki

Międzynarodowy Dzień Matematyki był obchodzony po raz pierwszy 14 marca 2020 r., proklamowany Rezolucją 40. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO w listopadzie 2019 roku. Wcześniej w niektórych krajach 14 marca (3/14) obchodzony był jako Dzień Pi, ponieważ wartość tej powszechnie znanej stałej matematycznej, wynosi w zaokrągleniu 3,14.

Międzynarodowy Dzień Matematyki ma na celu podkreślenie roli nauk matematycznych w osiąganiu Celów Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030, a także w realizacji działań w dwóch priorytetowych dla UNESCO obszarach, którymi są Afryka i równość płci. Obchody Dnia mają także stanowić zachętę do czerpania radości z matematyki oraz do podejmowania przez młodych ludzi dziesiątków wyzwań, jakie oferują organizowane na całym świecie wydarzenia, konkursy, zawody z okazji Dnia. Instytucje lub osoby zamierzające zorganizować jakieś wydarzenie z okazji Międzynarodowego Dnia Matematyki, mogą zarejestrować je za pośrednictwem strony Dnia w portalu UNESCO.

Większa świadomość potencjału i możliwości nauk matematycznych ma ogromne znaczenie dla przeciwstawiania się wciąż nowym wyzwaniom pojawiającym się w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, zmiany klimatyczne, energetyka oraz generalnie zrównoważony rozwój, nie mówiąc o jakości życia, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się.

UNESCO od dawna aktywnie działa na rzecz zwiększenia dostępu do edukacji, w tym nauk matematycznych oraz badań w krajach rozwijających się, przede wszystkim poprzez programy edukacyjne, ale także poprzez działalność regionalnych centrów matematycznych, na przykład w Hanoi (Wietnam) i Akrze (Ghana) oraz katedr UNESCO w Beninie (Nigeria) i Palestynie. Specjalne programy służące rozwojowi nauk matematycznych w Azji, Afryce i obu Amerykach są przedmiotem działalności Międzynarodowego Centrum Matematyki Czystej i Stosowanej (International Centre for Pure and Applied Mathematics) w Nicei (Francja).

Tegoroczne obchody Dnia organizowane są przez Program Nauk Podstawowych UNESCO (IBSP) oraz Międzynarodową Unię Matematyczną, przy wsparciu licznych organizacji międzynarodowych i regionalnych.

Hasło obchodów „Matematyka jest wszędzie” wskazuje na matematykę jako część dziedzictwa kulturowego ludzkości, stanowiącą podstawę wszelkich technologii i jednocześnie narzędzie rozwoju.

Matematyka jest wszędzie w nauce i technologii:

• Skuteczność wyszukiwarek internetowych wynika z zastosowania w nich doskonałych algorytmów matematycznych.
• Kryptografia zapewniająca bezpieczną komunikację opiera się na teorii liczb.
• Urządzenia do obrazowania medycznego, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny (MRI) pobierają dane liczbowe, które specjalny algorytm matematyczny przetwarza na obraz.
• Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe gruntownie zmieniają świat, czego przykładem są choćby technika rozpoznawania obrazów i zapisu cyfrowego, automatyczne translatory, autonomiczne samochody sterowane przez komputer.
• Rozszyfrowanie ludzkiego genomu to wspólny triumf matematyki, statystyki i informatyki.
• Matematyka została wykorzystana do stworzenia pierwszego zdjęcia czarnej dziury.

Matematyka jest wszędzie w organizacji naszych społeczeństw:

• Matematyka służy do optymalizacji sieci transportowych i komunikacyjnych.
• Matematyka pomaga zrozumieć i kontrolować rozprzestrzenianie się epidemii.
• Statystyka i optymalizacja matematyczna wykorzystywane są do efektywnego planowania i zarządzania systemami opieki zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej.
• Matematyka pomaga zaprojektować systemy wyborcze lepiej dostosowane do społecznych oczekiwań.
• Matematyka pomaga zrozumieć ryzyko związane z zagrożeniami naturalnymi, takimi jak powodzie, trzęsienia ziemi, huragany i przygotować się na nie zawczasu, zmniejszając w ten sposób ryzyko katastrof.

Matematyka jest niezbędna do osiągnięcia Celów Agendy dla Zrównoważonego Rozwoju 2030:

• Matematyka jest narzędziem rozwoju. Jak powiedział Nelson Mandela w czerwcu 1990 r. „Edukacja jest najpotężniejszą bronią, której można użyć do zmiany świata”. Matematyka jest istotną częścią edukacji, która daje ludziom siłę i otwiera nowe możliwości pracy.
• Matematyka służy do przewidywania globalnych zmian klimatycznych i ich konsekwencji dla różnorodności biologicznej.
• Techniki optymalizacji i analizy danych są potrzebne w dążeniu do zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych.
• Sztuczna inteligencja jest wykorzystywana do wydobywania danych ze zdjęć satelitarnych i rysowania na tej podstawie map obszarów miejskich, przemysłowych, rolniczych i leśnych, tam gdzie nie ma możliwości uzyskania danych tradycyjnymi metodami.
• Edukacja matematyczna stwarza dziewczętom i kobietom szansę na lepszą przyszłość.
• Umiejętność liczenia i przyswajania wiedzy naukowej pomagają każdemu obywatelowi naszej Planety lepiej zrozumieć wyzwania przed którymi ona stoi.

Matematyka jest wszędzie, czymkolwiek się zajmujesz:

• Matematyka stanowi inspirację dla artystów i muzyków: symetrie perspektywiczne, nachylenia, fraktale, krzywe geometryczne, powierzchnie i kształty; wzory, skale i dźwięki w muzyce.
• Matematyka jest pomocna w grach strategicznych, począwszy od tryktraka czy szachów, a skończywszy na kostce Rubika czy grze Oware.
• Matematyka jest niezbędna przy budżetowaniu.
• W powszechnym użyciu są pojęcia matematyczne, takie jak konstruktor, rolnik, sprzedawca, rzemieślnik, sportowiec itp.
• Na matematyce oparta jest technika geolokalizacji, zarówno astronawigacja, jak i współczesny GPS.
• Matematyka stanowi podstawę oprogramowania naszych smartfonów.
• Matematyka wykorzystywana jest przy tworzeniu filmów animowanych.
• Czy chcesz kiedyś odwiedzić Marsa? Nie będzie to możliwe bez udziału matematyki.

Dzień Liczby Pi (π)
Dzień Liczby Pi – święto obchodzone corocznie, głównie w amerykańskich kręgach akademickich i szkolnych (lokalnie w Polsce). Datę święta wybrano na 14 marca z powodu skojarzenia z pierwszymi cyframi rozszerzenia dziesiętnego liczby pi, jako że data „14 marca” zapisywana jest w USA jako „3.14”.
Pierwsze obchody tego dnia miały miejsce w 1988 roku w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco, z inicjatywy Larry’ego Shawa. W języku angielskim słowa pi oraz pie (ciasto, placek) mają taką samą wymowę, a placki często są okrągłe. Z tego powodu w Dniu Liczby Pi podawanymi daniami są pizza pie (placki pizzy), apple pie i inne podobne ciasta.
Ze względu na inny sposób zapisu daty w Europie, święto to nie jest zbytnio popularne na tym kontynencie. Za to 22 lipca obchodzony jest dzień aproksymacji π, według sposobu zapisu daty 22/7≈3,1428.


Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu Wobec Tam ang. International Anti-Dam Day
(koordynowany przez International Rivers Network z USA, w Polsce przez Klub Gaja)

Wspomnienia i święta w Kościele katolickim obchodzą
św. Ewa z Leodium
bł. Jakub Cusmano (zakonnik)
św. Leobin z Chartres (biskup)
św. Matylda (królowa Niemiec)

Wydarzenia w Polsce (14 marca)

1440 – W Kwidzynie powstał Związek Pruski – konfederacja szlachty i miast pruskich skierowaną przeciwko krzyżakom.

1633 – Król Władysław IV Waza uznał formalnie Kościół prawosławny na ziemiach Rzeczypospolitej.

1924 – Rada Ligi Narodów przyznała Polsce teren na półwyspie Westerplatte u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.

1952 – Premiera filmu Młodość Chopina w reżyserii Aleksandra Forda.

1964 – Antoni Słonimski złożył w kancelarii premiera tzw. List 34 w sprawie ograniczenia cenzury.

1990 – Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że inflacja w ciągu dwunastu miesięcy wyniosła 1360% (najwyższa wartość wskaźnika w historii Polski).

2020 – W Polsce zaczął obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego w związku z szerzeniem się zakażeń wirusem SARS-CoV-2.


Wydarzenia na świecie (14 marca)

1653 – I wojna angielsko-holenderska: zwycięstwo floty holenderskiej w bitwie pod Livorno.

Bitwa morska pod Livorno – starcie zbrojne, które miało miejsce 14 marca 1653 podczas wojny angielsko-holenderskiej (1652–1654).

Bitwa pod Livorno była zwycięstwem holenderskiej floty dowodzonej przez komodora Jana van Galena nad eskadrą angielską dowodzoną przez komandora Henry'ego Appletona. Gdy angielska flota pod wodzą Richarda Badileya, do której Appleton próbował dołączyć, pojawiła się i stwierdziła, że jest znacznie słabsza liczebnie, uciekła.

W 1652 rząd Anglii, pomyłkowo uznawszy Holendrów za pokonanych po bitwie pod Kentish Knock, podzielił swą flotę na część śródziemnomorską i część domową, Ten podział sił doprowadził do porażki pod Dungeness w grudniu 1652, a w początkach 1653 sytuacja na Morzu Śródziemnym również przedstawiała się dla Anglików fatalnie. Eskadra Appletona złożona z 6 okrętów wpadła w pułapkę pod Livorno, zablokowana przez 16 okrętów holenderskich. Richard Badiley z 8 okrętami stał w tym czasie koło wyspy Elby.

Jedyną nadzieją dla Anglików było połączenie obu tych sił, lecz Appleton (6 okrętów, w tym 4 handlowce, 222 działa) żeglował zbyt szybko i wpadł na Holendrów (16 okrętów, w tym 7 wynajętych statków handlowych, 552 działa), zanim Badiley (8 okrętów, w tym 4 wynajęte handlowce, 1 brander, 276 dział) mógł przyjść mu z pomocą. Stracił 5 okrętów - 3 zdobyte, 2 zniszczone. Jedyny ocalały okręt Mary (30-działowy handlowiec) płynął szybciej niż holenderskie okręty i umknął dołączywszy wkrótce do Badileya. Badiley ze względu na zbyt dużą przewagę liczebną Holendrów zrezygnował z walki i wycofał się. Zwycięstwo to dało Holendrom władzę nad wodami Morza Śródziemnego, uzależniając angielski handel z krajami Lewantu od swej łaski. W bitwie tej naczelny wódz floty holenderskiej van Galen został śmiertelnie ranny i zmarł 23 marca. Wśród holenderskich kapitanów w bitwie brał udział Cornelis Tromp, przyszły słynny admirał.

1774 – James Cook wylądował na Wyspie Wielkanocnej.

1794 – Amerykanin Eli Whitney opatentował odziarniarkę.

1861 – Jacob van Zuylen van Nijevelt został premierem Holandii.

1899 – Po ponad roku uwięzienia u wybrzeży Antarktydy statek badawczy „Belgica” został uwolniony przez załogę dzięki wykuciu kanału w lodzie.

1900 – Uchwalono Gold Standard Act opierający dolara amerykańskiego na złocie.

1947 – Zawiązano Unię Celną Beneluksu.

1954 – Polskie emigracyjne partie polityczne w Wielkiej Brytanii podpisały Akt zjednoczenia narodowego.

1986 – Europejska sonda kosmiczna Giotto zbliżyła się do Komety Halleya na odległość 596 km.

1995 – Norman Thagard jako pierwszy Amerykanin został wyniesiony w kosmos na pokładzie rosyjskiego statku (Sojuz TM-21).

2016 – Rozpoczęła się wspólna misja badawcza Europejskiej Agencji Kosmicznej i Roskosmosu ExoMars.

 

---

14.03.2021 Niedziela.NL // źródło: Wikipedia.org // fot. Shutterstock, Inc. // aktualizacja 13.03.2024

(kmb)

< Poprzednia		Następna >