Ciepłe myśli na holenderską niedzielę: Ta, ten, tamta, tamto… niderlandzkie zaimki (cz.203)

Ciepłe myśli

Ciepłe myśli na holenderską niedzielę, czyli cykliczne spotkania przy porannej kawie

Agnieszka Steur, Niedziela.NL


Ta, ten, tamta, tamto… niderlandzkie zaimki

Dzisiaj popijając poranną kawę pragnę poruszyć językowy temat. Dla niektórych może to być powtórka z zajęć szkolnych a dla innych językowa ciekawostka. Chcę opowiedzieć o niderlandzkich zaimkach, a precyzując o zaimkach wskazujących – dit, dat oraz deze i die.

Co ciekawe, by opowiedzieć o zaimkach, muszę wspomnieć o niderlandzkich rodzajnikach. Inaczej się nie da. Czasem poznając nowy język można popełnić duży błąd, gdy zignoruje się coś, co z pozoru wydaje się mało ważne a z czasem okaże się podstawą (prawie) wszystkiego. Dosłownie.

Wiem, ponieważ sama właśnie taki błąd popełniłam. Gdy zaczęłam uczyć się języka niderlandzkiego zignorowałam rodzajniki. Nie była to świadoma decyzja. Chyba intuicyjne jakoś je ominęłam, bo wydawało mi się, że bez nich można żyć. W końcu, w języku polskim ich nie ma. Myślałam błędnie.

Po co w takim razie rodzajniki! Są bardzo potrzebne. Jeśli się je zna, nie będzie kłopotu z zaimkami wskazującymi, o których dziś chcę pisać. Znając rodzajniki, osoba posługująca się językiem niderlandzkim nie będzie również miała kłopotów z zaimkami dzierżawczymi, formami przymiotników, rzeczowników odczasownikowych, liczebników - ich formy, również mają związek z rodzajnikami.

Podobny kłopot mają osoby uczące się języka polskiego. Na co nam rodzaje? Po co wiedzieć, że książka jest rodzaju żeńskiego a kot męskiego. Każdy z czytających wie, że to istotne. To właśnie rodzaj decyduje o tym, że książka jest ciekawa, nie ciekawy a kot duży nie duża.

Podobnie jest z rodzajnikami. W języku niderlandzkim istnieją trzy rodzajniki: rodzajniki określone de oraz het (używamy wtedy, gdy mówimy o określonej rzeczy, osobie lub zwierzęciu) i rodzajnik nieokreślony een (używamy go, gdy dana rzecz, osoba lub zwierzę nie są określone).

Het to rodzajnik nijaki, natomiast de –męsko- żeński. Oznacza to, że używamy go zarówno do rzeczowników rodzaju męskiego jak i żeńskiego. Wydaje się łatwe, prawda? Gdyby nie to, że rodzaje ktoś kiedyś ustalił i nie zrobił tego na skalę światową a bardzo miejscową, językową. Dlatego to, co w języku polskim ma rodzaj żeński, tak jak np. wcześniej wspomniana książka w języku niderlandzkim wcale żeńskie nie jest. Książka po niderlandzku to boek… het boek a zatem jest rodzaju nijakiego.  Dlatego, gdy poznajemy nowe słowo w języku niderlandzkim dobrze jest od razu zapamiętać, jaki ma rodzajnik.

A więc, jak wygląda sytuacja z zaimkami, o których wspomniałam na początku. Już wyjaśniam. W języku niderlandzkim używane są cztery zaimki wskazujące: dit i deze jeśli mowa o przedmiocie, który jest blisko oraz dat i die, jeśli przedmiot jest daleko. Na pytanie, kiedy użyć którego zaimka, odpowiedzą nam właśnie rodzajniki het i de.

Jeśli mówimy o przedmiocie z rodzajnikiem het, który jest blisko użyjemy zaimka dit, a jeśli jest daleko dat. Kupując książkę, która leży na ladzie przed nami, poprosimy o dit boek. Jeśli chcemy kupić tę na półce za sprzedawcą, powiemy dat boek.

Jeśli mówimy o przedmiocie z rodzajnikiem de, który jest blisko, użyjemy zaimka deze, a jeśli jest daleko die. Opowiadając o kocie, który leży obok mnie na kanapie, powiem deze kat. Jeśli będę mówić o tym, który siedzi na płocie powiem die kat.

Het – blisko dit – daleko dat
De – blisko deze – daleko die

Tak wiem, to jest trudne. Fakt, że rodzaje w języku polskim i niderlandzkim są różne utrudnia naukę. Jaka rada? Nie poddawać się, uczyć się i sprawdzać. Zapamiętać te najbardziej podstawowe słowa, te które używamy codziennie. A w razie wątpliwości, ale i ciekawości, sprawdzać.

Polecam stronę Welk Lidwoord (Jaki rodzajnik)  www.welklidwoord.nl.
Wystarczy wpisać słowo, a Internet nam podpowie.


Widzimy się za tydzień... przy porannej kawie.

Agnieszka

29.08.2021 Niedziela.NL // fot. Shutterstock, Inc.

(as)